دسته‌بندی نشده
انواع روش تزریق و آشنایی با داروهای تزریقی رایج
مقدمه‌ای بر انواع روش تزریق و داروهای تزریقی رایج
در ابتدا این مقاله به لزوم و اهمیت استفاده از داروهای تزریقی می‌پردازیم. برخی مواقع استفاده از داروهای تزریقی نسبت به سایر اشکال دارو مانند خوراکی یا موضعی ارجحیت دارد مانند زمانی که اثر سریع درمانی دارو ضروری است. همانطور که می‌دانید زمان جذب دارو وقتی تزریق می‌شود به نسبت زمان جذب آن وقتی از بصورت خوراکی مصرف می‌شود بالاتر است چرا که دارو مستقیما وارد بدن شده و نیازی نیست کل مسیر گوارش را طی کند، یا در مواقعی که بیمار قادر به مصرف داروی خوراکی نیست مانند زمانی که بیمار بیهوش است، مشکل بلع دارد و یا مداوم استفراغ می‌کند.
همچنین در مواردی که دارو در صورت مصرف از راه خوراکی از بین رفته و بی اثر شود و یا از دستگاه گوارش قابل جذب نباشد، تزریق می‌شود. در ادامه به توضیح بیشتر درباره داروهای تزریقی و انواع روش‌های تزریق خواهیم پرداخت.
داروهای تزریقی می‌توانند به روش‌های مختلف تزریق شوند که این روش بسته به نوع دارو توسط پزشک معین می‌گردد. انواع روش تزریق را می‌توان به چند بخش تقسیم کرد که عبارتند از:
تزریق جلدی
این تزریق بسیار سطحی بوده و دقیقا در زیر سطحی ترین لایه پوست انجام می‌شود. معمولا برای این تزریق از سرنگ‌های با حجم 0.5 و 1 میلی لیتر استفاده می‌شود که دارای سرسوزن‌های کوتاه و نازک هستند. زاویه قرارگیری سوزن در این نوع از تزریق حدود 10 تا 15 درجه نسبت به سطح تزریق است. از این مدل تزریق بیشتر جهت تست‌های سنجش حساست استفاده می‌شود زیرا کمترین خطر را در بین انواع تزریق داراست.
تزریق زیر جلدی
این تزریق در بافت چربی بین پوست و عضله انجام می‌شود. معمولا از سرنگ‌های کوچک که با نام سرنگ انسولین شناخته می‌شوند برای این تزریقات استفاده می‌شود. زاویه قرار گیری سوزن نسبت به سطح تزریق در این روش حدود 30 تا 45 درجه است و معمولا برای تزریق انسولین، واکسن و برخی داروها مانند ضد انعقادها از این روش استفاده می‌شود.
تزریق عضلانی
این تزریق در داخل عضله انجام می‌شود و برخلاف دو روش قبلی نیاز به آسپیراسیون دارد. معمولا از سرنگ های 2،3،5 میلی‌لیتری برای این نوع تزریق استفاده می‌شود. زاویه قرارگیری سوزن در این روش نسبت به سطح تزریق حدود 90 درجه است و بسیاری از داروها به این شکل تزریق می‌شوند که از معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به آمپول نوروبیون اشاره کرد.
تزریق وریدی
این نوع تزریق نسبت به سایر روش‌ها خطرناک‌تر است زیرا دارو به‌طور مستقیم وارد خون می‌شود. برای انجام این مدل از تزریق نیاز به پیدا کردن ورید مناسب و اطلاع از سرعت تزریق خواهید داشت. منظور از سرعت تزریق این است که بدانید دارو باید به طور مستقیم و یکباره در ورید تزریق شود یا باید بصورت محلول در یک سرم به صورت انفوزیون وریدی آهسته به بدن بیمار وارد شود.
همانطور که می‌دانید وارد کردن دوز بالای برخی داروها به صورت یکباره به بدن موجب ایجاد شوک و عوارض شدید می‌گردد. برای مثال یکی از موارد پر استفاده تزریق وریدی تزریق سرم می‌باشد. سرم‌ها انواع متفاوتی دارند اما روند تزریق همگی آن‌ها مشابه است. عموما سرم زمانی استفاده می‌شود که می‌خواهیم مقدار زیادی از مایع را تزریق کنیم، یا زمانی که نیاز داریم دارو را در مقدار زیادی مایع رقیق کنیم تا غلظت صحیح داشته باشد.
اکنون که با انواع روش‌های تزریق آشنا شدید می‌توانیم به نکات قابل توجه در حین تزریق بپردازیم. داروهای تزریقی معمولا به دو شکل مایع و یا پودری در بازار عرضه می‌شوند. معمولا داروهای تزریقی مایع با نام آمپول شناخته می‌شوند و در ظروف شیشه ای با گردنه‌های نازک قابل شکستن عرضه می‌گردند.
نوع دیگر داروهای تزریقی که لیوفیلیزه هستند (پودر) معمولا در ظروف شیشه ای با درب‌های پلاستیکی غیر قابل نفوذ که با یک لایه آلومینیوم پوشیده شده اند عرضه می‌شوند و باید با حلال مناسب مخلوط شده و سپس برای تزریق آماده شوند. اتیکت‌های روی ويال‌ها نوع حلال و مقدار آن را مشخص می‌كنند. نرمال سالين و آب مقطر استريل حلال‌هایی هستند كه به‌طور معمول در حل كردن ويال‌ها استفاده می‌شوند.
جهت آماده سازی ویال‌های جامد و مایع تزریقی باید ازصحیح بودن کلیه شرایط که در ادامه ذکر می‌شود اطمینان حاصل کنیم.
همیشه نظم در محیط انجام تزریقات را رعایت کرده تا به راحتی بتوانید به وسایل لازم دسترسی پیدا کنید. قبل از آماده کردن داروها در صورت آلوده بودن محیط به ترشحات بدن یا خون و … آن را با الکل ۷۰ درصد (اتانول یا ایزوپروپیل) تمیز نمایید و صبر کنید تا کامل خشک شود.
قبل از شروع تزریق حتما روی ویال‌ها را از نظر تاریخ انقضا و روش تزریق بررسی کنید.
تمامی وسایل مورد نیاز را قبل از اقدام به تزریق مرتب روی میز تزریقات بچینید.
مواد لازم برای شروع تزریقات عبارتند از:
- سرنگ و سرسوزن استیل یکبار مصرف
- در صورت پودری بودن دارو حلال (آب مقطر یا حلال های خاص)
الکلی پنبه - safety box (جهت دفع پسماندهای نوک تیز و برنده)
در نهایت بعد از آماده کردن همه وسایل و چک کردن داروها با توجه به تجویز پزشک و نوع دارو نسبت با رعایت همه اصول مربوط به تزریق صحیح اقدام به تزریق دارو نمایید.
لازم به ذکر است که انجام تزریقات نیازمند دانش و مهارت در زمینه شناخت داروها و شیوه مناسب تزریق آنهاست .لذا از انجام هرگونه تزریقات بدون داشتن شناخت کافی نسبت به دارو و روش تزریق آن جدا خودداری کنید.
شما می‌توانید جهت کسب مهارت در تزریقات، کارگاه یک روزه خونگیری و تزریقات ژنیران
یا دوره پذیرش و نمونه گیری آزمایشگاه بالینی شرکت کنید.
