ائوزینوفیل چیست؟ تعریف،ساختار، نقش ایمنی و کارکردها

فهرست مطالب نمایش

تعریف ائوزینوفیل

ائوزینوفیل‌ها سلول‌های فاگوسیتی (Phagocytic) متحرکی هستند که نقش هموستاتیک (Homeostatic) مهمی هنگام دفاع در برابر عفونت‌های انگلی ایفا می‌کنند.

ائوزینوفیل‌ها، گرانولوسیت‌های (granulocyte) مشتق شده از مغز استخوان هستند که برای مدت زمان کوتاهی در جریان خون باقی می‌مانند و بیشتر در بافت‌ها ساکن می‌شوند.
کارکرد این سلول‌ها چند وجهی است که شامل تولید آنتی‌ژن و آزادسازی پپتیدها (Peptide)، لیپیدها (Lipid) و واسطه‌های سیتوکین (Cytokine) می‌شود.
با این حال ائوزینوفیل‌ها همچنین می‌توانند علت بخشی از نئوپلاسم‌های (Neoplasm) بدخیم و شرایط خودایمنی، و اختلالات بافت همبند باشند.
ائوزینوفیل‌ها حدود 6 درصد از کل لکوسیت‌های (Leukocyte) در گردش را تشکیل می‌دهند و می‌توانند در بافت‌های ریه، تیموس، غدد پستانی، طحال و رحم یافت شوند.
از دیرباز اعتقاد بر این بود که ائوزینوفیل‌هایی که مغز استخوان را ترک می‌کنند سلول‌های بالغی هستند. با این حال مطالعات اخیر نشان داده است که چند زیرگروه خاص بافتی از سلول وجود دارد که بر اساس حالت نشانگر سطح سلولی متمایز می‌شوند.
ائوزینوفیل‌های موجود در گردش خون در مکان‌های فیزیولوژیکی و بخش‌های التهابی در پاسخ به کموکاین‌های (Chemokine) خاص ائوزینوفیل و انواع محرک‌های دیگر به کار گرفته می‌شوند.
این سلول‌ها در اطراف کرم‌های مهاجم باقی‌مانده و سبب می‌شوند غشای آن‌ها در اثر فعالیت پروتئین‌های آزاد شده توسط ائوزینوفیل‌ها آسیب بینند.
علاوه بر این، آن‌ها نقش مهمی در علائم آسم و آلرژی در مناطقی که عفونت‌های انگلی شیوع کمتری دارند، بازی می‌کنند.
این سلول‌ها همچنین می‌توانند منجر به شرایط پزشکی خاصی مانند ائوزینوفیلی (Eosinophilia) شوند، که در آن تعداد ائوزینوفیل‌ها بین 450 تا 550 سلول در میکرولیتر در جریان خون متغیر است.

ساختار

ائوزینوفیل‌ها، گرانولوسیت‌‌هایی هستند که بین 10 تا 16 میکرومتر قطر دارند. سلول‌ها حاوی یک هسته تقسیم شده یا دو لوب (Bi-lobe) هستند که در آن نسبت هسته به سیتوپلاسم حدود 30٪ است.
یک ویژگی مورفولوژیکی مهم ائوزینوفیل‌ها، محتوای گرانول‎های سیتوپلاسمی آن‌ها است که حاوی پروتئین‌های کاتیونیک (Cationic) خاصی است.
گرانول‌های خاص ائوزینوفیل، ویژگی مشخص و اصلی سلول‌ها هستند. این گرانول‌ها حاوی یک هسته کریستالوئیدی (Crystalloid) منحصر به فرد و یک ماتریکس چگال است که توسط یک غشاء احاطه شده است. هسته مسئول خواص اصلی ائوزینوفیل می‌باشد.
گرانول‌ها همچنین حاوی واسطه‌های مختلفی مانند پروتئین‌ها، سیتوکین‌ها، کموکاین‌ها و آنزیم‌هایی هستند که می‌توانند باعث التهاب و آسیب به بافت شوند.
سیتوپلاسم همچنین حاوی اجسام گلژی (Golgi)، شبکه آندوپلاسمی (Endoplasmic reticulum) و میتوکندری (Mitochondria) می‌باشد که کارکردشان تولید پروتئین و آدنوزین تری‎فسفات (ATP) در سلول است.
ساختار بافتی ائوزینوفیل‌ها به سطح فعال شدن سلول‌ها بستگی دارد، زیرا تعداد وزیکول‌ها (Vesicle) در سلول‌ تنها در حالتی قابل مشاهده است که سلول تحت دگرانولاسیون (Degranulation) تکه تکه ‌شود.
غشای پلاسمایی ائوزینوفیل حاوی گیرنده‌های متعددی (مخصوص سیتوکین‌های خاصی که بلوغ و سایر عملکردهای فیزیولوژیکی سلول را تنظیم می‌کنند) هستند.

ائوزینوفیل‌ها چگونه در برابر پاتوژن‌ها عمل می‌کنند؟ (ایمنی)

ائوزینوفیل‌ها از سلول‌های بنیادی خون‌ساز چندتوان تحت تأثیر واسطه‌های محلول و فاکتورهای رونویسی (Transcription factors) تشکیل شده‌اند.
ائوزینوفیل‌های بالغ دارای یک سیستم مولکولی هستند که اجازه اتصال و ادغام وزیکول‌ها به غشای سلول را می‌دهد.
دگرانولاسیون یا آزادسازی پروتئین‌ها و سایر اجزای داخل وزیکول‌ها از طریق اگزوسیتوز (Exocytosis) تنظیم شده، انجام می‌شود. داکینگ کمپلکس (Docking complex) از گیرنده‌های پروتئینی چسبنده به فاکتور حساس به N-اتیل‌مالیمید (N-ethylmaleimide) محلول تشکیل شده است که بر روی وزیکول‌ها و غشای هدف وجود دارد.
علاوه بر دگرانولاسیون، ائوزینوفیل‌ها همچنین با ارائه آنتی‌ژن به سلول‌های T در ارتباط هستند.
این فرآیند معمولاً پس از قرار گرفتن در معرض آلرژن (Allergen) اتفاق می‌افتد، جایی که سلول ابزاری را برای تولید آنتی‌ژن و همچنین مجموعه کاملی از مولکول‌های تحریک‌کننده مانند MHC II معرفی می‌کند.
ائوزینوفیل‌های موجود در بافت‌ها به سمت غدد لنفاوی درناژ (تخلیه‌کننده) حرکت کرده و در نهایت با فرآیندی مستقل از گیرنده ائوتاکسین CCR3 (Eotaxin CCR3) به ناحیه تکثیر می‌رسند.
ائوزینوفیل‌های تولید کننده آنتی‌ژن نیز تکثیر سلول‌های T مخصوص آنتی‌ژن را تقویت می‌کنند.
فرآیند تجمع ائوزینوفیل‌ها در محل التهاب شامل برهمکنش‌های متوالی متعددی است که به سلول‌ها اجازه می‌دهد تا به لایه اندوتلیوم (Endothelium) بچسبند و از طریق آن منتقل شوند.
چسبیدن ائوزینوفیل‌ها به لایه اندوتلیوم شامل راه‌های مختلفی از جمله راه‌های مربوط به پروتئین CD18 و چسبیدن به پروتئین‌های E-selection و P-selection می‌باشد.
در مورد جذب ائوزینوفیل‌های ناشی از آلرژن ، حرکت سلول‌ها به سلول‌های تی CD4+ و اینترفرون-γ (Interferon-γ) وابسته است.

کارکردها

برخی از کارکردها به شرح زیر است:

بارزترین کارکرد ائوزینوفیل‌ها نقش آن‌ها در دفاع میزبان در برابر عفونت‌های انگلی است.
علاوه بر این این سلول‌ها به عنوان آزاد کننده لیپید، پپتید و سیتوکین‌هایی که واسطه التهاب و دفاع میزبان هستند، شناخته می‌شوند.
برخی از ائوزینوفیل‌ها نیز به عنوان سلول‌های تولید کننده آنتی‌ژن عمل می‌کنند زیرا می‌توانند برای تولید پروتئین‌های MHC کلاس II تحریک شوند.
ائوزینوفیل‌ها سلول‌های موثری هستند که واسطه‌های لیپیدی مانند لوکوترین C4 (Leukotriene C4)، لیپوکسین (Lipoxins) و PAF را آزاد می‌کنند که در تظاهرات حاد پاسخ‌های آلرژیک یا ایمونولوژیک مشارکت دارند.
این سلول‌ها همچنین دارای پتانسیل تنظیم عملکرد ماست سل‌ها (Mast cell) از طریق آزادسازی پروتئین‌های گرانول و سیتوکین‌ها هستند.
پنلی از سیتوکین‌ها مانند IL-2، IL-4، IL-6، IL-12 توسط ائوزینوفیل‌هایی که قادر به تقویت تکثیر سلول‌های T و فعال‌سازی قطبش (Polarization) Th1 یا Th2 هستند، آزاد می‌شوند.
این سلول‌ها در ریه‌ها به عنوان عامل مهمی در بیش‌فعالی راه هوایی و آسم شناخته شده‌اند.

همچنین بخوانید:

منبع

مترجم: صادق حسینی‌کیا

از این مطلب چقدر راضی بودید؟

روی ستاره کلیک کنید تا نظرتون ثبت بشه