اصول بهینه کار در آزمایشگاه پاتولوژی

اصول بهینه آزمایشگاه پاتولوژی و مدیریت : آزمایشگاه پاتولوژی با وجود ظاهر آرام، جزء مکان های پرخطر می باشد. مواد شیمیایی مختلف، انواع ابزارهای تیز و برنده و وسایل الکتریکی از جمله عوامل پرخطر در این آزمایشگاه می باشد. آزمایشگاه پاتولوژی جزء آزمایشگاه های سطح ایمنی 2 می باشد.

بسیاری از حوادث به یکباره اتفاق نمی افتند، بلکه ظهور آن ها طی زمان شکل می گیرد. عادت های کاری نامناسب، بی دقتی و نداشتن ارتباط صحیح با محیط کاری از مهم ترین دلایل بروز حوادث شغلی هستند. از این رو، اجرای اصول ایمنی باید اولین و مهم ترین موضوعی باشد که هر یک از پرسنل آزمایشگاه رعایت نمایند.

هنگام ورود به هر آزمایشگاهی باید به علائم نصب شده کنار در ورودی آزمایشگاه و شناخت آن ها ضروری است.

عوامل خطر زیستی

عواملی هستند که ظرفیت آسیب رسانی به موجودات زنده را دارد.

این عوامل عبارتند از

• استفاده از روش های میان بر برای انجام دادن کارها
• بی توجهی به خطرهای مواد شیمیایی که مدت های طولانی با آن کار می کنند.
• چک نکردن دستگاه ها در شروع کار با تصور اینکه دستگاه تا بحال مشکلی نداشته است.

 

مدیریت خطر

مهم ترین بخش برنامه ایمنی، مدیریت خطر می باشد. مدیریت خطر به معنای ارزیابی ظرفیت خطرزایی محیط کاری و محدودسازی و به حداقل رساندن مخاطرات شغلی است.

این مدیریت می تواند از طریق وسایل زیر تا حدودی مدیریت شود

لباس مناسب و روپوش

لباس مناسب و روپوش

بر اساس استانداردهای تعیین شده و بر حسب نوع فعالیت باید از روپوش مناسب کار استفاده شود. روپوش آزمایشگاه از فرد در مقابل کثیف شدن و نیز ریزش یا پاشیدن جزیی مواد شیمیایی حفاظت می کند. روپوش آزمایشگاه باید آستین بلند و جلو بسته باشد. در حین کار با مواد شیمیایی بهتر است از پیش بند هایی با جنس لاستیکی یا پلاستیک استفاده شود.

دستکش

دستکش مناسب از فرد در مقابل مواد خطرناک و انتقال بیماری ها محافظت می کند. قبل از هر استفاده ای، دستکش ها باید از نظر سوراخ یا پارگی بررسی شوند. دستکش ها باید یکبار مصرف باشند و پس از هر بار مصرف دور انداخته شوند .

کفش

کفش های آزمایشگاه پاتولوژی، کفش های ویژه نیستند و فقط باید تمام سطح و پشت پا را بپوشاند.

عینک ایمنی و اصول بهینه

به دلیل آسیب‌پذیر بودن چشمِ‌ها، تمام کارکنان آزمایشگاه پاتولوژی، باید احتیاط های حفاظت فرذی از چشمان خود را بکار گیرند. استفاده از عینک های ایمنی یا شیلد چشم ها را در برابر پاشیده شدن مواد شیمیایی و تکه های خرده شیشه و تکه های پارافین محافظت می کنند. از این عینک‌ها و محافظ ها در هنگام کار با شعله و اسید‌ها استفاده می شود.

 

نگهداری و نظافت تجهیزات حفاظت شخصی

تمام تجهیزات حفاظت شخصی باید تمیز باشند و به شیوه مناسبی نگهداری شوند. و این تجهیزات باید کاملا فردی باشند. تجهیزات حفاظت فردی در زمانی که استفاده نمی شوند، باید در جعبه‌ها‌ی مخصوص و تمیز نگهداری شوند.

تعریف خطر

خطر شرایطی است که بتواند ظرفیت آسیب رساندن به پرسنل و تجهیزات و یا سبب کاهش کارایی آن‌ها را داشته باشد.

ایمنی

به معنای دور بودن از خطر است.به دلیل اینکه هیچ‌گاه ایمنی به طور صد‌ در صد و مطلق حاصل نمی شود، می توان گفت ایمنی، حفاظت نسبی در برابر خطرات است.

استانداردهای ایمنی

استانداردهای ایمنی آزمایشگاه‌ها به وسیله چندین موسسه معتبر تدوین و بازبینی شده است. مراجع ذیصلاح استانداردهای ایمنی عبارتند از:

1-اداره ایمنی و سلامت شغلی (Occupational Safety and Health Administration)

2-کمیته ملی برای استانداردهای آزمایگاه بالینی(National Committee for Clinical Laboratory Standards)

3-کالج پاتولوژیست های آمریکا(College of American Pathologists)

هود

هود شیمیایی نخستین محافظ برای کارکنان و محیط آزمایشگاه در هنگام کار با مواد شیمیایی است. به عنوان یک قاعده کلی هنگام کار کردن با موادی که بطور محسوس فرار هستند و یا جزء موادخطرناکی هستند که ورود آن‌ها به بدن از طریق تنفس است، می بایست از هودهای شیمیایی استفاده کرد. هود شیمیایی با هواکشی مناسب می‌تواتد گازهای زیان‌آور، بخار اسیدها و بازها و همچنین بوهای نامطبوع را از فضای کار خارج کند.

تجهیزات پاتولوژی

ابتدایی‌ترین لوازم مورد نیاز در یک آزمایشگاه پاتولوژی عبارتند از: دستگاه تیشوپروسسور، دستگاه پارافین دیسپنسر، میکروتوم، بن ماری، فور، ظروف نمونه گیری، اسکالپل، تیغ اسکالپل، قیچی، پنس دندان موشی و ساده، جار رنگ آمیزی، سبدهای پلاستیکی برای قرار دادن لام‌ها، بشر، استوانه مدرج در اندازه های متفاوت، الکل‌سنج و چراغ مطالعه و تیشوفلوت.

نکته: بهتر است که در کنار هر دستگاه دفترچه ای قرار گیرد که نحوه کار با دستگاه در آن نوشته شده باشد و جداولی در آن تنظیم شود که زمان و تاریخ انجام کار با دستگاه در آن قید شود.

خطرات شیمیایی و حفاظت شیمیایی

هر آزمایشگاهی برای محافظت کارکنان از هر خطری که شاید سلامت آنان را در رابطه با مواد شیمیایی خطرناک تهدید کند، باید یک طرح بهداشت شیمیایی(Chemical Health Plan) تهیه کند که آموزش روش‌های حفاظت کارکنان در آن مشخص شده باشد. این طرح حاوی رهنمدهای برچسب گذاری صحیح ظروف مواد شیمیایی، برگه اطلاعات ایمنی مواد شیمیایی و برنامه های نوشته شده آموزشی و بازآموزی است. موجودی مواد شیمیایی خطرناک باید به طور سالیانه مشخص و فهرست‌بندی شود یا به عبارتی مدیریت انبار انجام گیرد. علاوه بر این آزمایشگاه‌ها باید فایلی از هر ماده شیمیایی استفاده کنند و همراه با برگه های اطلاعات ایمنی نگهداری کنند.

اصول بهینه و دسته بندی انواع مواد شیمیایی

مواد شیمیایی در آزمایشگاه پاتولوژی به دسته های زیر تقسیم می‌شود:

1-حلال‌های فرار

2-مواد شیمیایی آتش زا

3-مواد شیمیایی خورنده

4-مواد شیمیایی سرطان‌زا

خطرات مواد شیمیایی

بعضی از مواد شیمیایی اگر استنشاق شوند خطرناک هستند، بعضی مواد در صورت تماس با پوست موجب التهاب پوستی و واکنش های آلرژیک می‌شود. بعضی از مواد موتاژن بوده که ممکن است سبب تغییرات قابل توارث در عوامل ژنتیکی شوند و می‌توانند سرطان زا باشند.

مواد شیمیایی موجود در آزمایشگاه پاتولوژی از سه طریق تنفس، جذب پوستی و از طریق دهان وارد بدن می‌شود.

برچسب گذاری مواد

تمامی ظروف حاوی مواد شیمیایی در آزمایشگاه پاتولوژی باید برچسب داشته باشند.اطلاعات روی برچسب به قرار زیر می‌باشد:

1-نام ماده

2-غلظت ماده

3-تاریخ تولید و انقضا

4-شرکت سازنده

5-هشدارهای ایمنی

6-شماره کاتالوگ

جمع آوری و معدوم سازی زباله‌های آزمایشگاهی

در صورتی که در آزمایشگاه برای نمونه‌برداری از اسکالپل استفاده می‌شود، باید در نظر داشت که تیغه‌های اسکالپل و همچنین تیغه‌های میکروتوم یک‌بار مصرف استفاده شده را در سطل‌های مخصوص (Safety Box) قرار داده شود. از ریختن مواد استفاده شده مانند گزیلول در فاضلاب شهری اجتناب گردد. این مواد باید در ظروف شیشه ای جمع‌آوری و به روش ایمن دفع گردد.

فوریت ها و کمک های اولیه

وجود یک جعبه کمک های اولیه در آزمایشگاه پاتولوژی ضروری می باشد این جعبه باید شامل وسایل ضدعفونی کننده مانند بتادین، پانسمان، قطره شستشوی چشمی(Tear lose)، پماد سوختگی باشد

اصول بهینه و منشور اخلاقی

باید در نظر داشت که فعالیت اصلی بخش پاتولوژی مربوط به نمونه بیماران سرپایی و بستری در بیمارستان‌ها و مراکز علمی و تحقیقاتی می‌باشد و از این لحاظ ارتباط مستقیمی با سلامت جامعه دارد، از این رو پرسنل این بخش باید رعایت اصول اخلاقی، صبوری و امانت‌داری را سرمشق خود قرار دهد و از هرگونه دخل و تصرف در صدور و اعلام نتایج که در روند آن‌ها شک وجود دارد، جدا خودداری نمایند.