تست CRP (پروتئین واکنشی C): اساس، موارد استفاده، روش و تفسیر نتایج

مقدمه‌ای بر تست CRP

CRP یا پروتئین واکنشی C که با نام پنتراکسین 1 نیز شناخته می‌شود، یک پروتئین غیر گلیکوزیله از خانواده پنتراکسین (Pentraxin 1) است که شامل پنتراکسین (2/SAP)  و پنتراکسین (3/TSG-14) می‌شود. CRP یک واکنش دهنده پروتئینی فاز حاد است که توسط کبد ساخته می‌شود و در عرض چند ساعت پس از آسیب بافتی، شروع عفونت یا سایر علل التهابی، در خون آزاد می‌شود.

سطح بالای CRP در خون نشانه این است که ممکن است یک فرایند التهابی در بدن در حال رخ‌دادن است. التهاب به خودی خود معمولاً یک مشکل نیست، اما می‌تواند ناشی از انبوهی از سایر مشکلات سلامتی از جمله عفونت، آرتریت، نارسایی کلیه و پانکراتیت باشد. سطوح بالای CRP ممکن است بیماران را در معرض خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر قرار دهد که می‌تواند باعث حمله قلبی شود.

تست CRP یک آزمایش خون است که برای اندازه‌گیری مقدار CRP در خون طراحی شده است.

اساس تست CRP

آزمایش پروتئین واکنشی C بر اساس اصل آگلوتیناسیون لاتکس است. هنگامی که ذرات لاتکس کمپلکس ضد CRP انسانی با سرم بیمار حاوی پروتئین واکنش‌گر C مخلوط می‌شوند، واکنش آگلوتیناسیون قابل مشاهده در عرض ۲ دقیقه انجام می‌شود.

موارد استفاده از تست CRP

1. CRP ممکن است برای تشخیص یا نظارت بر التهاب قابل توجه در فردی که مشکوک به داشتن یک بیماری حاد است، مانند عفونت باکتریایی جدی مانند سپسیس، عفونت قارچی و بیماری التهابی لگن (PID) استفاده شود.
2. تست CRP در نظارت بر افراد مبتلا به شرایط التهابی مزمن برای تشخیص عود و یا تعیین مؤثر بودن درمان مفید است. برخی از نمونه‌ها عبارت‌اند از بیماری التهابی روده، برخی از اشکال آرتریت و بیماری‌های خود ایمنی، مانند لوپوس یا واسکولیت.
3. تعیین سطح CRP برای نظارت بر درمان مفید است.
4. این آزمایش همچنین برای بررسی عفونت بعد از جراحی انجام می‌شود. سطح CRP معمولاً در عرض 2 تا ۶ ساعت پس از جراحی افزایش می‌یابد و سپس در روز سوم پس از جراحی کاهش می‌یابد. اگر سطح CRP  سه روز پس از جراحی همچنان بالا بماند، ممکن است عفونت وجود داشته باشد.

مراحل انجام تست CRP

آزمون کیفی

1. همه معرف‌ها و نمونه سرم را به دمای اتاق برسانید و قبل از استفاده معرف لاتکس را به آرامی مخلوط کنید. کنترل‌ها و سرم را رقیق نکنید.
2. یک قطره سرم، کنترل مثبت و کنترل منفی را روی حلقه‌های واکنش جداگانه روی لام شیشه‌ای قرار دهید.
3. سپس یک قطره معرف لاتکس CRP را به هر یک از دایره‌ها اضافه کنید.
4. با چوب‌های همزن، هرکدام را جداگانه مخلوط کنید و مایع را در کل ناحیه سلول پخش کنید.
5. اسلاید را به مدت ۲ دقیقه به آرامی به جلو و عقب کج کنید و ترجیحاً زیر نور مصنوعی مشاهده کنید.
6. اسلاید را برای مشاهده آگلوتیناسیون قابل رویت به دقت بررسی کنید.

آزمون نیمه کمی

1. رقت نمونه را با سالین فیزیولوژیک 0.9% همان‌طور که در جدول زیر نشان داده شده است آماده کنید.
2. سپس برای هر رقت، مانند آزمایش کیفی عمل کنید.

تفسیر نتایج تست CRP

مثبت: آگلوتیناسیون ذرات لاتکس نشان دهنده وجود پروتئین واکنشگر C در سطح قابل توجه و قابل تشخیص است.

منفی: بدون آگلوتیناسیون.

برای نتایج آزمایش نیمه کمی، آخرین رقت سرم با آگلوتیناسیون قابل مشاهده، تیتر CRP سرم است.

محاسبه تیتر (Titre):

CRP ug/ml = 7 x D

که در آن D ، بالاترین رقتی از سرم است که آگلوتیناسیون را نشان می‌دهد و عدد ۷، حساسیت بر حسب ug/ml است.

محدودیت‌های تست CRP

1. قدرت واکنش آگلوتیناسیون نشان دهنده غلظت CRP نیست. واکنش‌های ضعیف ممکن است به صورت جزئی و یا به طور قابل توجهی با افزایش غلظت همراه باشند.
2. پدیده پروزون (آنتی ژن یا آنتی بادی بیش از حد) ممکن است باعث نتیجه منفی کاذب شود؛ بنابراین، توصیه می‌شود تمام سرم‌های منفی را با آزمایش مجدد در رقت ۱:۱۰ بررسی کنید.
3. زمان‌های واکنش طولانی‌تر از حد مشخص شده ممکن است به دلیل خشک شدن، واکنش‌های کاذب ظاهری ایجاد کند.
4. سرم‌های به شدت لیپمیک یا آلوده می‌توانند باعث واکنش‌های مثبت کاذب شوند.
5. در این آزمایش فقط باید از سرم استفاده شود.
6. یک فرآیند تیتراسیون کمی در نمونه‌های مثبت برای مشاهده میزان افزایش یا کاهش سطوح، مورد نیاز است.
7. در بیمارانی که تیتر بالایی از فاکتورهای روماتوئید دارند ممکن است شاهد نتایج مثبت باشیم.

مطالعه بیشتر:

تست موتیلیتی (Motility Test): اصول، رویه، کاربردها و تفسیر

تست ایندول (Indole): اصول، شناساگر‌ها، روش، تفسیر نتایج و محدودیت‌ها

منبع

مترجم: مریم محجوب