تست SXT: اصول، روش تست، کاربردها و تفسیر

مقدمه تست SXT

اگرچه حساسیت به باسیتراسین (Bacitracin) به طور معمول برای شناسایی استرپتوکوک‌های (Streptococci) گروه A استفاده می‌شود، اما گروه‌های استرپتوکوک از نظر حساسیت نسبت به دیسک‌های Taxo A (باسیتراسین، 0.04 واحد) و  SXT (Trimethoprim [1.25 میلی‌گرم] به اضافه Sulfamethoxazole [23.75 میلی‌گرم]) با یکدیگر متفاوت هستند.

• استرپتوکوک بتا همولیتیک گروه A (Group A beta hemolytic Streptococci) به دیسک A حساس است، اما در برابر SXT مقاوم است.
• استرپتوکوک بتا همولیتیک گروه B به هر دو دیسک A و SXT مقاوم است.
• انواع دیگر استرپتوکوک‌های بتا همولیتیک به دیسک A مقاوم، اما به SXT حساس هستند (برای مثال به گروه C می‌توان اشاره کرد).

بنابراین می‌توان از این ویژگی برای افتراق گروه‌های مختلف استرپتوکوک استفاده کرد.

هدف تست SXT

افتراق بین گروه‌های استرپتوکوک بر اساس حساسیت آن‌ها به آنتی‌بیوتیک‌های سولفامتوکسازول و تری‌متوپریم (SXT).

اصول تست SXT

ترکیب تری‌متوپریم و سولفامتوکسازول که با نام کوتریموکسازول (Co-Trimoxazole) نیز شناخته می‌شود، آنتی‌بیوتیکی است که از ترکیبی از دو عامل آنتی‌فولات (antifolate) تشکیل شده است:

یک قسمت تری‌‎متوپریم به پنج قسمت سولفامتوکسازول. تری متوپریم و سولفامتوکسازول زمانی که با هم مصرف شوند اثر بیشتری دارند زیرا در مسیر سنتز فولات مانع ایجاد می‌کنند. این ماده سنتز پورین (Purine)، تیمیدین (Thymidine) و متیونین (Methionine) را که برای تولید DNA و پروتئین در طی تکثیر باکتریایی مورد نیاز هستند، مختل می‌کند. بنابراین اثر اصلی هر یک از این داروها عمل به عنوان یک ماده مهارگر باکتری (Bacteriostatic) در فرآیند تکثیر است.

یک دیسک حاوی مقدار معینی از ترکیب تری‌متوپریم و سولفامتوکسازول روی صفحه آگار قرار داده و به آنتی‌بیوتیک اجازه می‌دهیم در محیط پخش شود و از رشد ارگانیسم‌های حساس جلوگیری کند. پس از انکوباسیون، پلیت (Plate) تلقیح شده از نظر وجود هاله عدم رشد اطراف دیسک‌ها بررسی می‌شوند. اگر ارگانیسم تا لبه دیسک رشد کند یعنی در برابر ترکیب ضد‌میکروبی موجود در دیسک مقاوم است. اگر هاله‌ای در اطراف لبه دیسک وجود داشته باشد که ارگانیسم در آن رشد نکرده باشد یعنی ارگانیسم نسبت به ترکیب ضد‌میکروبی موجود در دیسک حساس است.

دیسک‌های تست

یک کاغذ ویژه با کیفیت بالا آغشته به آنتی‌بیوتیک‌های تری‌متوپریم و سولفامتوکسازول با غلظت گرادیان (Concentration Gradient) از پیش تعریف شده.

روش تست SXT

1. ارگانیسم را در یک پلیت بلاد آگار گوسفندی (Sheep blood agar) 5 درصد دفیبرینه (defibrinate) (5 درصد خون گوسفند در تریپتیکاز سوی آگار (Trypticase soy agar)) قرار دهید.

توجه: استرپتوکوک‌ها اغلب برای رسیدن به رشد کافی، به چندین کلنی کشت شده نیاز دارند.

2. دیسک‌های آنتی‌بیوتیک را به صورت آسپتیک (Aseptic) روی سطح تلقیح شده پلیت بلاد آگار گوسفندی قرار دهید.
3. به مدت 18 تا 24 ساعت در دمای 37 درجه سانتی‌گراد در محیط با 5 درصد دی‌اکسید کربن انکوبه کنید.
4. پلیت را از نظر وجود هاله‌ای در اطراف دیسک که ارگانیسم رشد نکرده، بررسی کنید.

نتایج مورد انتظار تست SXT

حساس: وجود ناحیه مهار رشد در اطراف دیسک نشان دهنده حساسیت به سولفامتوکسازول و تری‌متوپریم است.

مقاوم: عدم وجود ناحیه مهار رشد در اطراف دیسک SXT نشان دهنده مقاومت به سولفامتوکسازول و تری‌متوپریم است.

موارد استفاده تست SXT

• تست حساسیت به دیسک‌های SXT به همراه باسیتراسین برای شناسایی استرپتوکوک‌های بتا همولیتیک (شناسایی استرپتوکوک‌های بتا همولیتیک گروه A، B یا غیر گروه A و B) در بلاد آگار استفاده می‌شود.
• مقاومت به SXT برای جدا‌سازی استرپتوکوک‌های گروه A و B از نمونه‌هایی با کشت مخلوط استفاده می‌شود. مقاومت نسبت به SXT به آن‌ها اجازه می‌دهد تا در بین باکتری‌هایی که توسط این آنتی‌بیوتیک مهار می‌شوند، رشد کنند.
• تست‌های حساسیت باسیتراسین و SXT در مواردی که امکانات مورد نیاز جهت تعیین گروه سرولوژیکی در دسترس نیست، هنوز هم استفاده می‌شوند.

محدودیت‌های تست SXT

• آزمایش باسیتراسین باید همراه با تست حساسیت به SXT انجام شود زیرا نتایج ترکیبی حساسیت و دقت را افزایش می‌دهند.
• توصیه می‌شود برای شناسایی کامل آزمایشات بیوشیمیایی، ایمونولوژیکی (immunologic)، مولکولی یا طیف سنجی جرمی (Mass spectrometry) روی کلنی‌های حاصل از کشت خالص انجام شود.

مطالعات بیشتر:

استرینگ تست (String test) برای شناسایی ویبریو‌کلرا (Vibrio cholerae)

تست حساسیت به اپتوچین (Optochin Susceptibility): برای شناسایی استرپتوکوک پنومونیه

منبع

مترجم: فاطمه فریادرس