اطلاعات عمومی
تفاوت بین سلول های بنیادی و سلول های سوماتیک
تفاوت بین سلول های بنیادی و سلول های سوماتیک
به هر نوع سلول در ارگانیسم چند سلولی ، به جز سلول های جوانه ای(germline cells) ، سلول سوماتیک گفته می شود. در مقابل ، سلولهای بنیادی سلولهای اختصاصی با ظرفیت تجدید خود هستند که می توانند برای تولید سلولهای بنیادی جدید به طور نامحدود تقسیم شوند و همچنین می توانند به سلولهای مختلف در بدن متمایز شوند.
سلولهای سوماتیک چیست؟
سلولهای سوماتیک سلولهای دیپلوئیدی هستند که حاوی دو جفت کروموزوم هستند که یکی از هر یک از والدین دریافت می شود. هر سلول دیگری غیر از سلولهای زایا (اسپرم و تخمک) ، گامتوسیتها (سلولهایی که برای تشکیل سلولهای زایایی تقسیم می شوند) و سلولهای بنیادی تمایز نیافته به عنوان سلولهای سوماتیک شناخته می شوند.
برخلاف سلولهای زایا ، سلولهای سوماتیک توانایی تولید فرزندان ندارند. در عوض ، آنها تمام اندام ها و بافت های داخلی را تشکیل می دهند و به طور قابل توجهی به عملکرد آنها کمک می کنند.
سلول های بنیادی چیست؟
سلولهای بنیادی سلولهای غیرتخصصی هستند که توانایی تجدید خود را دارند. آنها می توانند از طریق میتوز به طور نامحدود تقسیم شوند تا جای سایر سلولهای موجودات چند سلولی را در طول زندگی خود دوباره پر کنند.
پس از تقسیم سلول های بنیادی ، هر سلول تازه تولید شده می تواند به عنوان یک سلول بنیادی باقی بماند و یا تمایز یابد و هر نوع سلول دیگری را با عملکردهای مشخص تر مانند سلول عضلانی ، سلول خونی یا سلول عصبی ایجاد کند.
تحت شرایط خاص ، تمایز سلولهای بنیادی نیز می تواند باعث ایجاد سلولهای بافتی یا اندامی خاص با عملکردهای خاص شود. سلولهای بنیادی به طور عمده دو نوع وجود دارد: سلولهای بنیادی جنینی که از جنین گرفته شده اند و سلولهای بنیادی سوماتیک یا بالغ که سلولهای تمایز نیافته در یک بافت یا اندام بهمراه سایر سلولهای تمایز یافته (سلولهای سوماتیک) هستند.
تفاوت عمده بین سلول های بنیادی جنینی و سوماتیک در این است که سلول های بنیادی جنینی می توانند به انواع سلول های بدن متمایز شوند ، زیرا آنها سلول های بنیادی پرتوان هستند (سلول هایی که قادر به تمایز به سه لایه سلول زایای اولیه جنین اولیه هستند و بنابراین ، به هر نوع سلول از بدن میتوانند تمایز یابند.) در حالیکه اعتقاد بر این است که سلولهای بنیادی سوماتیک فقط می توانند به انواع مختلف سلول موجود در بافت منشا خود متمایز شوند.
نوع دیگری از سلولهای بنیادی اصلاح شده ژنتیکی ، سلولهای بنیادی توانمند القایی (iPSC) است. این سلولها سلولهای بنیادی سوماتیک هستند که با ایجاد ژنهای خاص و سایر اجزای لازم برای حفظ خواص سلولهای بنیادی جنینی ، از نظر ژنتیکی دوباره برنامه ریزی می شوند تا مانند سلولهای بنیادی جنینی شوند.
تفاوت بین سلول های بنیادی و سلول های سوماتیک
سلولهای بنیادی بالغ همراه با سلولهای سوماتیک در بسیاری از بافتها و اندامها از جمله خون محیطی ، رگهای خونی ، مغز استخوان ، عضله اسکلتی ، دندان ، پوست ، روده ، کبد ، تخمدان ، بیضه ، مغز و قلب زندگی می کنند.
آنها در تعداد کمی وجود دارند و در منطقه خاصی از هر بافت به نام “نیچ سلول بنیادی” واقع شده اند. برخلاف سلولهای سوماتیک ، سلولهای بنیادی می توانند برای مدت طولانی در حالت غیر فعال و غیر تقسیم شده باشند تا اینکه توسط برخی از سیگنالهای داخلی یا خارجی مانند آسیب بافتی یا شرایط بیماری فعال شوند.
سلول های بنیادی بالغ می توانند مسیرهای تمایز طبیعی را طی کنند تا سلول های تخصصی بافتی که در آن قرار دارند ایجاد شود. برخی از نمونه های تمایز سلول های بنیادی به سلول های سوماتیک تخصصی به شرح زیر است:
سلول های بنیادی خونساز – به انواع سلول های خونی از جمله سلول های قرمز خون (RBC) ، لنفوسیت های B ، لنفوسیت های T ، نوتروفیل ها ، بازوفیل ها ، ائوزینوفیل ها ، مونوسیت ها ، سلول های کشنده طبیعی و ماکروفاژها متمایز می شوند.
سلولهای بنیادی مزانشیمی – که به آن سلولهای بنیادی استرومایی مغز استخوان نیز گفته می شود ، به انواع مختلف سلول از جمله سلولهای استخوانی ، سلولهای غضروفی ، سلولهای چربی و سلولهای استرومایی که تولید خون را تنظیم می کنند ، متمایز می شوند.
سلول های بنیادی عصبی – در مغز وجود دارد و می تواند به سه نوع سلول اصلی مغز یعنی سلول های نورونی (سلول های عصبی) ، آستروسیت ها و الیگودندروسیت ها متمایز شود.
سلولهای بنیادی اپیتلیال – در پوشش اپیتلیال دستگاه گوارش وجود دارد و می تواند به سلولهای مختلف از جمله سلولهای جاذب (absorptive cells)، سلولهای جام (goblet cells) و سلولهای انترو اندوکرین متمایز شود.
سلول های بنیادی پوست – دو نوع هستند: سلول های بنیادی اپیدرمی که در لایه پایه اپیدرم یافت می شوند و می توانند به سلولهای کراتینوسیت تمایز پیدا کنند و سلولهای بنیادی فولیکولی که در قاعده فولیکول های مو یافت می شوند و می توانند به دو سلول فولیکولی و کراتینوسیت ها متمایز شوند.
علاوه بر تمایز طبیعی ، سلول های بنیادی بالغ گاهی تحت تغییر دگرتمایزی قرار می گیرند ، فرایندی که طی آن سلول های بنیادی از یک بافت خاص به انواع سلول های خاص یک بافت دیگر متمایز می شوند. به عنوان مثال ، سلولهای بنیادی مغز که سلولهای خونی را تولید می کنند.
علیرغم تفاوتهای عملکردی فراوان بین سلولهای بنیادی و سلولهای سوماتیک ، توانایی سلولهای بنیادی در تمایز به انواع سلولهای خاص بدن راهی بالقوه برای درمانهای مبتنی بر سلول را پیدا کرده است ، جایی که سلولهای بنیادی می توانند به عنوان منبع تجدید پذیر برای جایگزینی سلول های سوماتیک آسیب دیده برای درمان بسیاری از اختلالات زیان آور ، از جمله بیماریهای قلبی ، سکته مغزی ، آسیب نخاعی ، تخریب ماکولا ، دیابت ، آرتریت روماتوئید و غیره استفاده شوند.
در ایران برای درمان آرتریت روماتویید و یا ام اس از سلولهای بنیادی نتیجه مثبت گرفته شده و درمانی صورت گرفته؟
این کار در حال حاضر در فاز تحقیقاتی است و استفاده درمانی ندارد
سلام
گامت چیست و چه تفاوتی با سلول پیکری دارد؟
سلام گامت های سلول هایی هایی هاپلوئیدی هستند که گامت نر در بدن فرد نر به وجود می آید و گامت ماده داریم که در بدن فرد ماده به وجود می آید. این دو اگر با هم ترکیب شوند (لقاح یابند) باعث ایجاد سلول هایی دیپلوئید (پیکری) خواهند شد و نسل جدیدی را خواهند ساخت. از نظر ماده ژنتیک با سلول های پیکیری متفاوت اند و نصف سلول های پیکری ماده ژنتیک دارند همچنین از نظر عملکر نیز متفاوت اند. عملکرد آن ها برای به وجود آوردن نسل های جدید است اما سلول های پیکری بدن را میسازند.
این جملات درستن؟
سلول ها دو دسته یو کاریوت و پرو کاریوت داشته باشن در بخش یوکاریوت به دو دسته پیکری و جنسی تقسیم میشن که میتوز مخصوص یوکاریوت و میوز مخصوص پروکاریوت هست ؟
یاخته های پیکری یا همون سوماتیک همه یاخته های یوکاریوتی به غیر از اسپرم و تخمک اند؟
من کلا میخوام بدونم سلول های بدن کلا به چند دسته تقسیم میشن و اینکه یاخته های بنیادی جزو دسته سوماتیک هاست یا نه و اینکه یاخته های جنسی فقط اسپرم و تخمک اند؟ و چیزی مثل اسپرماتوگونی چه نوع یاخته ای هست؟
سلام مطالب زیر درست است:
سلول ها دو دسته یو کاریوت و پرو کاریوت تقسیم می شوند.
در یوکاریوت ها به دو دسته پیکری و جنسی تقسیم میشوند که میتوز و میوز در یوکاریوت ها و باقی موارد تولید مثل ها مخصوص پروکاریوت وجود دارد. برای مثال در مخمر هم یوغی، در باکتری تقسیم دوتایی و کپک ها تولید میسلیوم و … است. یاخته های پیکری یا همون سوماتیک همه یاخته های یوکاریوتی به غیر از اسپرم و تخمک اند (اسپرم و تخمک هم یوکاریوتی اند!) .
سلول های بنیادی به وجود آورنده همه انواع سلول های پیکری و جنسی اند و در مراحل جنینی بدن را میسازند و خود به چند دسته گوناگون مانند: توتیپوتنت،پلی پوتنت، مالتی پوتنت و … تقسیم میشوند.
اسپرماتوگونی یک سلول پیکری و 2n است و یاخته های جنسی همه n هستند.
بطور کلی در مورد تاریخجه سلولهای بنیادی در ایران و جهان و کارکردهایی که داره. یه مقاله یا یادداشتی که آشنایی کلی بهم بده. در مورد زیرشاخه ها یا حوزه هایی که سلولهای بنیادی در آن ها کار شده. ممنون میشم اگه خودتون مطلبی دارید یا منبعی می شناسید بهم معرفی کنید
سلام دوست عزیز
کافیه در سایت NCBI در قسمت PUBMED سرچ کنید Stem Cells