اطلاعات عمومی, ویکی ژن
رتیکولوسیت چیست؟ نحوه شمارش رتیکولوسیت
مقدمه‌ای بر رتیکولوسیت ها
رتیکولوسیت گلبول‌های قرمز خون نسبتاً نابالغ هستند (RBC) که به تازگی تولید شده‌اند. شمارش رتیکولوسیت بازتابی از عملکرد یا فعالیت اخیر مغز استخوان در روند خونسازی است.
از شمارش این گلبول‌ها برای بررسی موارد زیر استفاده می‌شود:
- به عنوان پیگیری نتایج غیرطبیعی در شمارش کامل خون (CBC)، شمارش RBC، هموگلوبین یا هماتوکریت
- برای کمک به تعیین علت برای تعیین اینکه آیا مغز استخوان به درستی کار می کند و به میزان کافی به نیاز بدن به گلبول های قرمز پاسخ می دهد یا خیر
- برای کمک به تشخیص و تمایز بین انواع مختلف کم خونی
- برای نظارت بر پاسخ به درمان، مانند آنمی فقر آهن
- برای نظارت بر عملکرد مغز استخوان پس از درمان هایی مانند شیمی درمانی
- برای نظارت بر عملکرد مغز استخوان پس از پیوند مغز استخوان
برخلاف اکثر سلول‌های دیگر بدن، گلبول‌های قرمز بالغ هسته ندارند، اما رتیکولوسیت‌ها هنوز مقداری ماده ژنتیکی باقیمانده (RNA) دارند. همانطور که رتیکولوسیت ها بالغ می شوند، آخرین RNA باقیمانده را از دست می دهند و بیشتر آنها در عرض یک روز پس از آزاد شدن از مغز استخوان در خون، به طور کامل بالغ می شوند.
شمارش رتیکولوسیت ها شاخص خوبی از توانایی مغز استخوان شما برای تولید گلبول های قرمز (اریتروپویزیس) موثراست. گلبول‌های قرمز معمولاً حدود ۱۲۰ روز در گردش خون زنده می‌مانند و مغز استخوان به طور مداوم گلبول‌های قرمز جدیدی تولید می‌کند تا جایگزین آنهایی شود که پیر می‌شوند و تحلیل می‌روند یا در اثر خونریزی از بین می‌روند. به طور معمول، تعداد ثابتی از گلبول های قرمز از طریق جایگزینی مداوم گلبول های قرمز تخریب شده یا از دست رفته در خون حفظ می شود
انواع بیماری‌ها و شرایط می‌توانند بر تولید گلبول‌های قرمز جدید ویا بقای آنها تأثیر بگذارند، علاوه بر آن شرایطی که ممکن است منجر به خونریزی و از دست رفتن گلبول‌های قرمز شود. این شرایط ممکن است منجر به افزایش یا کاهش تعداد گلبول های قرمز شود و ممکن است بر تعداد رتیکولوسیت ها تأثیر بگذارد. تعداد رتیکولوسیت های بالاتر از حد طبیعی ممکن است در شرایط زیر دیده شود:
- خونریزی حاد یا مزمن (خونریزی)
- افزایش تخریب گلبول های قرمز (همولیز) می تواند منجر به کاهش گلبول های قرمز در خون و در نتیجه کم خونی شود.
- برخی از کم خونی‌ها
بدن این فقدان را با افزایش سرعت تولید گلبول های قرمز جبران می کند و گلبول های قرمز را زودتر قبل از بالغ شدن در خون آزاد می کند. وقتی این اتفاق می‌افتد، تعداد و درصد رتیکولوسیت‌ها در خون افزایش می‌یابد تا زمانی که تعداد کافی از گلبول‌های قرمز جایگزین گلبول‌های قرمز از دست رفته شود یا تا زمانی که ظرفیت تولید مغز استخوان به میزان بالاتر از حد نرمال برسد. تعداد رتیکولوسیت ها نیز زمانی که بیمار مبتلا به کم خونی فقر آهن یا کم خونی مگالوبلاستیک بیشتر از حد طبیعی است.
شمارش
شمارش رتیکولوسیت ها که به عنوان درصدی از کل گلبول های قرمز گزارش شده است، در طبقه بندی کم خونی‌ها ضروری است. افزایش تعداد این گلبول‌ها نشان دهنده پاسخ مغز استخوان به افزایش تخریب RBC (همولیز) یا از دست دادن خون حاد یا مزمن است. در موارد از دست دادن خون حاد، به طور متوسط ۳-۴ روز تاخیر در پاسخ مغز استخوان وجود دارد.
بنابراین، در شرایط از دست دادن خون حاد، شمارش رتیکولوسیت ها زمانی مفیدتر است که خونریزی و کم خونی متعاقب آن برای بیش از چند روز وجود داشته باشد. کم خونی ها بر اساس کفایت پاسخ رتیکولوسیتی طبقه بندی می شوند. تعداد رتیکولوسیت ها به صورت درصدی از تعداد کل گلبول های قرمز بیان می شود.
در تنظیم هموگلوبین طبیعی، تعداد رتیکولوسیت ها حدود ۱-۲٪ است. در بیماران مبتلا به کم خونی متوسط یا شدید، تعداد رتیکولوسیت ها ممکن است افزایش یافته باشد، اما به صورت مطلق، ممکن است برای درجه کم خونی کافی نباشد.
شمارش رتیکولوسیت یکی از چندین آزمایشی است که می تواند به پزشک شما کمک کند که کدام نوع کم خونی وجود دارد:
کم خونی آپلاستیک:
تعداد رتیکولوسیت های شما کم است. این بدین معنا است که مغز استخوان شما به اندازه کافی گلبول های قرمز نمی سازد.
کم خونی همولیتیک:
در این نوع کم خونی تعداد رتیکولوسیت‌ها زیاد است. در این نوع کم خونی گلبول های قرمز خون زودتر از اتمام عمر طبیعی خود از بین می روند، بنابراین مغز استخوان مجبور است برای جایگزینی آنها اضافه کاری کند
کم خونی فقر آهن:
تعداد کم رتیکولوسیت نشانه این آنمی است. زمانی اتفاق می افتد که بدن آهن کافی برای ساخت گلبول های قرمز ندارد.
کم خونی مگالوبلاستیک:
بدن شما ویتامین B12 کافی دریافت نمی کند و همچنین تعداد رتیکولوسیت های کمی تولید می کند.
نحوه‌ي شمارش رتیکلوسیت:
اغلب، شمارش رتیکولوسیت ها با یک ابزار خودکار (آنالایزر هماتولوژی) انجام می شود و می توان همزمان با CBC، که شامل شمارش RBC، هموگلوبین و هماتوکریت است، انجام شود. تعداد مطلق رتیکولوسیت ها و یا درصدی از رتیکولوسیت ها از تعداد کل گلبول های قرمز را می توان گزارش کرد، اگرچه تعداد مطلق آن بیشتر گزارش می شود.
دربررسی و شمارش با میکروسکوپ نوری، نمونه باید ابتدا با رنگ حیاتی رنگ آمیزی شود، که معمولاً با استفاده از متیلن بلو جدید (New Methylene Blue) یا کرسیل بلو درخشان (brilliant cresyl blue) که به RNA متصل می شوند این رنگ‌آمیزی صورت می‌گیرد.
به واسطه‌ی این رنگ رتیکلوسیت‌ها به دلیل داشتن RNA در خود رنگ می‌گیرند (تصویر ۱). برای رنگ‌آمیزی رتیکلوسیت‌ها نسبت مساوی خون کامل حاوی ضد انعقاد با رنگ مخلوط شده و در دمای اتاق به مدت ۳ تا ۱۰ دقیقه انکوبه می شود. در مرحله‌ی بعدی اسلایدی از نمونه بر روی لام تهیه شده و زیر میکروسکوپ بررسی می‌شود.
همچنین از صفحات زیر دیدن فرمایید:
