اطلاعات عمومی, ویکی ژن
سانتریول چیست؟ تعریف، ساختار، کاربرد و تصاویر
فهرست مطالب
نمایش
تعریف سانتریول
- سلولهای یوکاریوتی دارای دو ساختار به شکل استوانه‌ای، میله‌ای شکل و میکرولوله‌ای به نام سانتریول در نزدیکی هسته هستند.
- سانتریولها فاقد غشای محدود کننده،DNA وRNA هستند و در اکثر سلولهای جلبکی (جلبکهای قرمز استثنا هستند)، سلولهای خزه، برخی از سلولهای سرخس و اکثر سلولهای جانوری وجود دارند.
- در پروکاریوت‌ها، جلبکهای قرمز، مخمرها، گیاهان مخروط دار و گلدار (مخروطها و آنژیوسپرم‌ها) و برخی تک یاخته‌های بدون تاژک یا بدون مژه (مانند آمیب)، سانتریول وجود ندارد.
- سانتریولها دوکی از میکروتوبولها را تشکیل می‌دهند، موارد مورد نیاز میتوز در طول میتوز یا میوز و گاهی اوقات درست در زیر غشای پلاسمایی قرار میگیرند تا تاژک یا مژک را در سلولهای تاژک دار یا مژک دار ایجاد کنند.
- هنگامی که سانتریول دارای تاژک یا مژک باشد، به آن جسم بازال می‌گویند.
ساختار سانتریول
- سانتریولها و اجسام بازال ساختارهای استوانه‌ای شکلی هستند که معمولاً 0.15-0.25 میکرومتر قطر دارند، اگرچه طول برخی از آنها به 0.16 و برخی دیگر به 8 میلی‌متر می‌رسد.
- آنها در زیر میکروسکوپ نوری قابل مشاهده هستند، اما جزئیات ساختار سانتریول فقط در زیر میکروسکوپ الکترونی مشخص است.
- هر سلول دارای یک جفت سانتریول در سانتروزوم، ناحیه‌ای نزدیک هسته است. دو سانتریول مربوط به یک جفت، با یکدیگر زاویه قائمه دارند.
- آنها میکروتوبولهای کوچک میکروسکوپی با 9 فیبریل سه گانه و دارای قابلیت تکثیر و تشکیل قطب های اختری و اجسام بازال، بدون داشتن DNA و پوشش غشایی هستند.
- یک سانتریول دارای حلقه‌ای از 9 فیبریل محیطی است. فیبریل‌ها در مرکز وجود ندارند. بنابراین، این آرایش 9 + 0 نامیده میشود. فیبرها به موازات یکدیگر با زاویه 40 درجه قرار دارند. هر فیبریل از سه فیبر تشکیل شده است. بنابراین به آن فیبریل سه گانه می‌گویند.
- این سه فیبر در واقع میکروتوبول‌هایی هستند که توسط حاشیه‌هایشان به هم متصل شده‌اند و بنابراین، دیواره‌های مشترکی دارند که از 2-3 رشته اولیه ساخته شده‌اند.
- قطر هر فیبر 25 نانومتر است. از بیرون به داخل، سه فیبر یک فیبریل سه‌گانه به‌عنوان С، В و A نام‌گذاری می‌شوند. فیبرA با 13 رشته اولیه کامل میشود در حالی که فیبرВ و С به دلیل اشتراک برخی از ریز رشته‌ها ناقص هستند.
- فیبریل‌های سه گانه مجاور با لینکرهای پروتئینی C—A به هم متصل می‌شوند. مرکز سانتریول دارای یک توده پروتئینی میله‌ای شکل است که به عنوان hub یا کانون شناخته میشود. قطر کانون 2.5 نانومتر است. از کانون، 9 رشته پروتئینی به سمت فیبریل‌های سه گانه محیطی بوجود می‌آید که به آنهاspoke یا پره می‌گویند.
- هر پره دارای X است که آن را قبل از اینکه با فیبر A ترکیب شود، ضخیم می‌کند. Y نیز در نزدیکی آن وجود دارد و نوعی دیگر از ضخیم شدن است که هم به X و هم به پیوندهای C-A متصل میشود.
- به دلیل وجود پره‌های شعاعی و فیبریل‌های محیطی، سانتریول در T.S ظاهری مثل چرخ دستی دارد.
کاربرد سانتریول
- سانتریولها در تشکیل دوک، که در طول تقسیم سلولی عمل می‌کند، نقش دارند.
- عدم وجود سانتریول باعث خطاهای تقسیمی و تاخیر در تقسیم میتوز میشود.
- یک سانتریول منفرد نقطه لنگر یا جسم بازال را برای هر مژک یا تاژک منفرد تشکیل می‌دهد.
- اجسام بازال تشکیل مژک‌ها و تاژک‌ها را نیز هدایت می‌کنند.
همچنین بخوانید:
- سانتروزوم چیست؟ تعریف، ساختار، عملکرد، شکل
- اسکلت سلولی (Cytoskeleton): تعریف، ساختار، کارکردها و شکل آن
- میکروتوبول (Microtubule): تعریف، ساختار، کارکردها و شکل آن
- فلاژل چیست؟ تعریف، ساختار، انواع و عملکرد تاژک ها
مترجم: معصومه قریبی ششده
