سندرم آلپورت: علائم، علل، تشخیص و درمان

فهرست مطالب نمایش

سندرم آلپورت چیست؟

سندرم آلپورت یک بیماری ژنتیکی است که به مویرگ‌های خونی کلیه‌ها آسیب می‌رساند، که منجر به بیماری کلیوی و نارسایی کلیه می‌شود. همچنین می‌تواند باعث کاهش شنوایی و ناهنجاری‌هایی در داخل چشم شود. سندرم آلپورت با تخریب گلومرول‌ها به کلیه‌های شما آسیب می‌رساند. گلومرول‌ها واحدهای ریز تصفیه کننده در کلیه‌های شما هستند.

عملکرد کلیه‌های افراد مبتلا به سندرم آلپورت به تدریج از دست می‌رود. تقریباً همه افراد مبتلا به بیماری خون در ادرار (Hematuria)، نشان دهنده عملکرد غیر‌طبیعی کلیه‌ها می‌باشد، به سندرم آلپورت دچار می‌شوند. بسیاری از افراد مبتلا به سندرم آلپورت نیز سطح بالایی از پروتئین (Proteinuria) در ادرار خود دارند. با پیشرفت این عارضه، کلیه‌ها عملکردشان را از دست داده و بیماری کلیوی به مرحله نهایی (ESRD) می‌رسد.

افراد مبتلا به سندرم آلپورت اغلب در اواخر دوران کودکی یا اوایل نوجوانی دچار کم شنوایی حسی عصبی می‌شوند که ناشی از ناهنجاری‌های گوش داخلی است. افراد مبتلا همچنین ممکن است دارای عدسی‌های بد ‌شکل در چشم (عدسی قدامی) و رنگ غیر‌طبیعی شبکیه باشند. این ناهنجاری‌های چشمی به ندرت منجر به از دست دادن بینایی می‌شوند. کاهش قابل توجه شنوایی، ناهنجاری‌های چشمی و بیماری پیشرونده کلیه در مردان مبتلا به سندرم آلپورت نسبت به زنان مبتلا شایع‌تر است.

علائم

سندرم آلپورت با بیماری کلیوی، کاهش شنوایی و ناهنجاری‌های چشمی، خود را نشان می‌دهد. علائم معمولاً در دوران کودکی شروع شده و اولین علامت این بیماری معمولاً وجود خون در ادرار است. سایر علائم بیماری کلیوی می‌تواند شامل داشتن پروتئین در ادرار باشد. با گذشت زمان، فرد مبتلا ممکن است اِدِم، ضعیف شدن استخوان و درد مفاصل (اُستئودیستروفی) را تجربه کند. بدون درمان، افراد مبتلا مرحله نهایی بیماری کلیوی را تجربه خواهند کرد.

سندرم آلپورت همچنین باعث کاهش شنوایی حسی عصبی می‌شود که به دلیل عدم عملکرد صحیح گوش داخلی یا اعصاب است. از دست دادن شنوایی به طور معمول در اواخر دوران کودکی یا اوایل نوجوانی ایجاد می‌شود و اکثر افراد مبتلا تا سن 40 سالگی به طور کامل ناشنوا می‌شوند. سندرم آلپورت نیز با تغییرات چشمی خاصی مشخص می‌شود.

معمولاً افراد مبتلا علائم چشمی به نام لنتیکونوس (Lenticonus) قدامی دارند که باعث می‌شود عدسی مخروطی شکل شود. سایر افراد مبتلا ممکن است رنگ غیرطبیعی شبکیه (dot-and-fleck retinopathy) داشته باشند که در بعضی موارد منجر به از دست دادن بینایی می‌شود. برخی از افراد ممکن است ماکولوپاتی (Maculopathy) یا آسیب به بخشی از چشم (Macula) را تجربه کنند که مسئول دید مرکزی می‌باشد.

جدول زیر علائمی را که ممکن است افراد مبتلا به این بیماری داشته باشند، لیست می‌کند. برای اکثر بیماری ها، علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است. افراد مبتلا به همان بیماری ممکن است همه علائم ذکر شده را نداشته باشند.

علل ایجاد سندرم آلپورت

سندرم آلپورت یک بیماری ارثی است، به این معنی که از خانواده به نسل بعد‌ منتقل می‌شود. این بیماری به دلیل جهش در سه ژن ‌منجر به ایجاد پروتئینی به نام کلاژن می‌شود. کلاژن برای ساختار و عملکرد طبیعی کلیه‌ها مهم می‌باشد. تغییر کلاژن همچنین می‌تواند باعث ناهنجاری‌هایی در چشم و گوش شود. کلاژن به حفظ بافت چشم و گوش کمک می‌کند.

جهش در سه ژن احتمالی COL4A3، COL4A4 یا COL4A5 ایجاد می‌شود. این ژن‌ها هر کدام کدهایی را برای ساخت یک پروتئینی به نام کلاژن نوع IV ارائه می‌دهند که نقش مهمی در گلومرول‌های کلیه ایفا می‌کند.

گلومرول‌ها مجموعه‌ای از رگ‌های خونی اختصاص یافته‌ای هستند که آب و مواد زائد را از خون تصفیه کرده و ادرار را تولید می‌کنند. جهش در ژن‌های مرتبط با سندرم آلپورت منجر به ناهنجاری های کلاژن نوع IV در گلومرول‌ها می‌شود که منجر به عدم عملکرد درست کلیه‌ها در تصفیه خون می‌شود. در نتیجه خون و پروتئین هر دو وارد ادرار می شود. با گذشت زمان، کلیه‌ها تخریب شده که منجر به نارسایی کلیه می‌شود.

کلاژن نوع IV نیز جزء مهمی از اندام Corti، ساختار گوش داخلی است که امواج صوتی را به تکانه‌های عصبی تبدیل می‌کند. تغییرات در کلاژن نوع IV ممکن است منجر به عملکرد غیرطبیعی گوش داخلی و کاهش شنوایی شود. علاوه بر این، کلاژن نوع IV در چشم نقش دارد، جایی که به حفظ شکل عدسی و سلول‌های شبکیه کمک می‌کند. جهش‌های دیده شده در سندرم آلپورت می‌تواند بر روی شبکیه و شکل عدسی تاثیر بگذارد.

تشخیص

پزشک متخصص باید علائم و سوابق خانوادگی شما را بررسی کند تا بداند آیا سندرم آلپورت دارید یا خیر. آزمایشات یا معاینات زیر می‌تواند به متخصصین در تشخیص بیماری کمک کنند:

آزمایش ادرار: آزمایش ادرار به منظور یافتن پروتئین و خون در ادرار.
آزمایش خون: آزمایش خون به منظور یافتن سطوح پروتئین و مواد زائد در خون شما کمک می کند.
میزان فیلتراسیون گلومرولی (GFR): یک آزمایش خونی که تا مشخص می‌کند که کلیه ها تا چه میزان مواد زائد را از بدن شما دفع می‌کنند.
بیوپسی کلیه: در این آزمایش، با نمونه‌برداری از کلیه شما به وسیله سوزن مخصوص، زیر میکروسکوپ بررسی‌های لازم انجام می‌شود.
تست شنوایی: یک تست شنوایی برای بررسی اینکه آیا شنوایی شما تحت تأثیر این بیماری قرار گرفته است یا خیر.
تست بینایی: یک آزمایش بینایی انجام می‌شود تا ببیند آیا بینایی شما تحت تأثیر این بیماری قرار گرفته است یا خیر.
آزمایش ژنتیک: این آزمایش می‌تواند مهر تاییدی بر تشخیص و تعیین نوع ژنتیکی سندرم آلپورت، باشد.

وراثت

سندرم آلپورت می تواند به سه طریق مختلف به ارث برسد. حدود 80 درصد موارد به دلیل جهش در ژن COL4A5 ایجاد می‌شود و الگوی آن مغلوب وابسته به X می‌باشد. ژن COL4A5 روی کروموزوم X قرار دارد که یکی از دو کروموزوم جنسی است. در مردان (که یک نسخه از کروموزوم X دارند) یک نسخه جهش یافته از ژن COL4A5 در هر سلولی کافی است تا منجر به نارسایی کلیه و سایر علائم شدید، شود.

در زنان (که دارای دو کروموزوم X هستند)، جهش تنها در یک نسخه از ژن COL4A5 معمولاً منجر به Hematuria (خون در ادرار) می‌شود. با این حال، برخی از زنان علائم شدیدتری مانند نارسایی کلیه یا کم شنوایی را تجربه می‌کنند. یکی از ویژگی‌هایی که وراثت وابسته به جنس (X) این است که پدران نمی توانند جهش‌های شکل گرفته بر روی کروموزوم X خود را به پسران خود انتقال دهند.

تقریباً در 15 درصد موارد، سندرم آلپورت ناشی از جهش در هر دو نسخه از ژن COL4A3 یا COL4A4 می‌باشد و به صورت اتوزومی مغلوب به ارث می‌رسد. والدین یک فرد مبتلا به فرم اتوزوم مغلوب این بیماری هر کدام یک نسخه از ژن جهش یافته را دارند و ناقل نامیده می‌شوند. برخی از ناقلین تحت تأثیر این بیماری قرار نمی‌گیرند و برخی دیگر به بیماری نفروپاتی (Nephropathy) غشای پایه نازک مبتلا می‌شوند. نوع اتوزوم مغلوب سندرم آلپورت، مردان و زنان را به طور مساوی تحت تأثیر قرار می‌دهد.

سندرم آلپورت به ندرت به عنوان یک بیماری اتوزومی غالب به ارث می‌رسد. افراد مبتلا به این شکل از سندرم آلپورت یک جهش در COL4A3 یا COL4A4 در هر سلول دارند. هنوز مشخص نیست که چرا برخی از افراد با یک جهش در ژن COL4A3 یا COL4A4 سندرم آلپورت اتوزومی غالب دارند و برخی دیگر نفروپاتی غشای پایه دارند.

درمان

در حال حاضر درمان خاصی برای سندرم آلپورت وجود ندارد. هدف، درمان علائم و کمک به کند کردن پیشرفت بیماری کلیوی است. درمان این بیماری می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

داروهای مهارکننده ACE یا داروهای ARB (داروهایی برای کنترل فشار خون بالا)
دیورتیک‌ها (قرص های آب)
سدیم (نمک) و کم کردن آن در رژیم غذایی

اهداف این روش‌های درمانی شامل نظارت و کنترل پیشرفت بیماری و درمان علائم می‌باشد. کنترل دقیق فشار خون برای حفظ سلامت هر چه بیشتر کلیه‌ها بسیار مهم می‌باشد. تحقیقات نشان می‌دهند که مهارکننده‌های ACE، آنژیوتانسین‌ها و استاتین‌ها می‌توانند به کاهش Proteinuria و کند شدن پیشرفت بیماری کلیوی کمک کنند. پیوند کلیه برای افراد مبتلا به سندرم آلپورت که نارسایی مزمن شدید کلیوی دارند معمولاً موفقیت آمیز است، اما برخی مطالعات گزارش داده‌اند که حدود 10 درصد از بیماران پیوند شده دچار التهاب کلیه (نفریت) (Nephritis) می‌شوند.

درمان سایر جنبه‌های این بیماری در صورت لزوم انجام می‌شود. به عنوان مثال، ترمیم اختلالات چشم با جراحی ممکن است توسط پزشکان توصیه شود. از دست دادن شنوایی به احتمال زیاد دائمی است، اما افراد مبتلا می توانند از سمعک کمک کنند. یادگیری مهارت‌های جدید مانند لب خوانی یا زبان اشاره می‌تواند مفید باشد. مردان جوان مبتلا به سندرم آلپورت باید از محافظ شنوایی در محیط‌های پر سر و صدا استفاده کنند. برای توضیح و تفسیر الگوی وراثتی این اختلال، به افراد مشاوره ژنتیک توصیه شود.

همچنین بخوانید:

مترجم: امید آهنگریان ابهری

منبع

از این مطلب چقدر راضی بودید؟

روی ستاره کلیک کنید تا نظرتون ثبت بشه