کاربردهای فلوسایتومتری در علوم دامپزشکی

فهرست مطالب نمایش

مقدمه‌ای بر کاربردهای فلوسایتومتری در علوم دامپزشکی

چند دهه اخیر علوم دامپزشکی را کاملاً متحول کرده است. به عنوان مثال، امید به زندگی گربه‌ها و سگ‌ها به سطح بالاتری نسبت به قبل افزایش یافته است.

علم دامپزشکی نه تنها سلامت و رفاه حیوانات را بهبود می‌بخشد، بلکه می‌تواند با نظارت و کنترل بیماری‌های مشترک بین انسان و دام برای سلامت انسان نیز حیاتی باشد. یکی از تکنیک‌هایی که محبوبیت پیدا کرده است فلوسایتومتری است، به ویژه در ارزیابی وضعیت ایمنی و رشد حیوانات.

فلوسایتومتری چیست؟

فلوسایتومتری یک تکنیک پرکاربرد در ارزیابی جنبه‌های کمی و کیفی سلول‌ها، به ویژه در هماتولوژی و ایمونولوژی است. فلوسایتومتری از لیزر برای تولید سیگنال‌های شناسایی شده و تبدیل به داده‌ها استفاده می‌کند.

فلوسایتومتری از تجهیزات گران قیمت استفاده می‌کند و به افراد بسیار آموزش دیده نیاز دارد. در طول 30 سال گذشته، پیشرفت‌های قابل توجهی در فلوسایتومتری صورت گرفته است که به آن امکان استفاده گسترده‌تر وآسان‌تر را داده است. همچنین به ابزاری قابل اعتمادتر و مؤثرتر در تجزیه و تحلیل بیوشیمیایی تبدیل شده است. این امر منجر به استفاده روزافزون از آن در دامپزشکی شده است.

کاربرد فلوسایتومتری در علوم دامپزشکی

فلوسایتومتری در بسیاری از بخش‌های دامپزشکی استفاده می‌شود. ایمونولوژی، انکولوژی، تشخیص بیماری‌های خودایمنی، کمّی سازی رتیکولوسیت‌ها و نظارت بر دارو‌ها .فلوسایتومتری نقش مهمی در ارزیابی عملکرد سیستم ایمنی، ایفا کرده است. از طریق فلوسایتومتری، زیرمجموعه‌ای از سلول‌های CD4+ T سرکوب‌کننده کشف شد.

برخی از حیواناتی که سطوح بالاتری از سلول‌های T سرکوب‌کننده را نشان می‌دهند، کمتر به اختلالات خودایمنی مبتلا می‌شوند. این کشف منجر به این نتیجه شد که این سلول‌ها در مکانیسم درگیر در تحمل خود نقش دارند، زیرا سیستم ایمنی را تنظیم و محدود می‌کنند و از فعال شدن بیش از حد و حمله به سلول‌های خودی جلوگیری می‌کنند.

این درک از نقش سلول‌های ایمنی در درمان شرایط مختلف، حیاتی است. یکی از کاربردهای جدید فلوسایتومتری، نظارت فارماکودینامیک داروها است.

در برخی از شرایط تهدید کننده زندگی، دریافت سریع درمان صحیح به طور قابل توجهی شانس بقا را افزایش می‌دهد، بنابراین نیاز به یک تکنیک نظارت دارویی قابل اعتماد است.

سیکلوسپورین، داروی قدرتمندی که تولید سلول‌های T را مهار می‌کند، در دامپزشکی برای درمان بیماری‌های التهابی و خودایمنی استفاده می‌شود. سیکلوسپورین از تشکیل سایتوکاین‌های ایمنی مانند IFN-Y و IL2 جلوگیری می‌کند و پاسخ ایمنی را کاهش می‌دهد. پایش فارماکودینامیک شامل مشاهده اثرات داروها و اطمینان ازاثر بخشی آن در سطوح درمانی است.

یک گروه تحقیقاتی یک سنجش سیکلوسپورین را برای اندازه‌گیری اثرات آن بر بافت‌های سگ ایجاد کردو دو نقطه از این سنجش‌ را مورد نظارت قرار داد :در دوزهای پایین، دارو IFN-Y را سرکوب می‌کند، در حالی که در دوزهای بالاتر، هر دو IFN-Y و IL2 را سرکوب می‌کند. در این روش، فلوسایتومتری توانست از اثربخشی دارو اطمینان حاصل کند و نشانگرهای جدید را شناسایی کند.

استفاده از فلوسایتومتری به درمان محدود نمی‌شود، بلکه می‌تواند در تشخیص بیماری‌هایی مانند پارازیتمی (عفونت خون انگلی) در سگ‌ها نیز استفاده شود. در حال حاضر، دو روش اصلی برای تشخیص آن استفاده می‌شود. مشاهده اسمیر خون و PCR (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز). استفاده از اسمیر خون می‌تواند دشوار باشد، زیرا انگل‌های زیادی برای نتیجه مثبت آزمایش لازم است و منجر به بسیاری از نتایج منفی کاذب می‌شود.

PCR، به عنوان یک تکنیک، بسیار حساس است. حتی چند گلبول قرمز انگلی منجر به یک نتیجه مثبت کاذب می‌شود. فلوسایتومتری یک حد وسط بین این تکنیک‌ها است و نتایج قابل اعتمادتری ارائه می‌دهد. یک رویکرد جدید برای تشخیص آنتی ژن‌های ویروس هاری داخل سلولی ،شامل استفاده از فلوسایتومتری است.

یکی از مزایای استفاده از فلوسایتومتری در این زمینه کاهش زمان صرف شده برای تایید عفونت ویروسی است. بنابراین این تکنیک می‌تواند برای صنایعی که در حال حاضر سعی در تولید واکسن هاری یا داروهای ضد ویروسی دارند، حیاتی باشد.

فلوسایتومتری آینده امیدوار کننده‌ای در انکولوژی دارد. لوسمی حاد در سگ‌ها به ندرت درمان می‌شود و پیش تشخیص ضعیفی دارد. این نیز به دلیل ضعف تمایز رده‌های سلولی است.

طبقه بندی لوسمی حاد به رده‌های مختلف تشخیص را بهبود می‌بخشد. روش‌های سنتی که در حال حاضر برای توصیف رده سلولی استفاده می‌شوند، تفسیر ذهنی هستند و تعیین کمیت آنها دشوار است. بنابراین، فلوسایتومتری امکان توسعه بیشتر در این زمینه را فراهم می‌کند. فلوسایتومتری می تواند ویژگی‌های متعدد تعداد زیادی سلول را با معیارهای نسبتاً عینی ارزیابی کند.

محدودیت ها و چشم انداز آینده

اگرچه فلوسایتومتری آینده امیدوارکننده‌ای در بسیاری از بخش‌های علم دامپزشکی دارد، اما مجموعه‌ای از چالش‌های خاص خود را دارد که نیاز به کار دارد. برخی از محدودیت‌ها شامل هزینه بالای ابزار و نیاز به پرسنل بسیار آموزش دیده است. فلوسایتومتری همچنین به سوسپانسیون‌های تک سلولی نیاز دارد زیرا تراکم سلول‌ها نتایج نادرستی می‌دهد.

با این حال، هنگام نگاه کردن به محدودیت‌ها، نباید موارد استفاده را نادیده گرفت و اهمیت فلوسایتومتری همچنان پابرجاست. برخی از اطلاعات به‌دست‌آمده از فلوسایتومتری برای بهبود و اصلاح روش PCR ترانس کریپتاز معکوس استفاده شده است. همه این موارد مجموعه وسیعی از کاربردها برای فلوسایتومتری و اهمیت آن در تحقیقات علمی آینده را نشان می دهند.

همچنین بخوانید: