جدول تفاوت پروکاریوت و یوکاریوت
S.N. |
خصوصیات |
پروکاریوتها |
یوکاریوتها |
1. |
ریشه واژه یونانی |
نوکلئوس به معنای هسته اولیه |
نوکلئوس به معنای هسته حقیقی |
2. |
تعریف |
موجودات زنده از سلول(هایی) تشکیل شدهاند که فاقد هسته سلولی یا اندامکهای محصور در غشاء هستند. |
ارگانیسمها از سلولهایی تشکیل شدهاند که دارای یک هسته متصل به غشاء و همچنین اندامکهای متصل به غشاء هستند. |
3. |
اعضای گروه |
باکتریها, آرکیها، جلبک سبز آبی |
جلبکها قارچها گیاهان پروتوزوآها جانوران |
4. |
پیدایش |
حدود 3.5 میلیارد سال پیش. |
حدود 2 میلیارد سال پیش. |
5. |
اندازه (تقریبی) |
0.5-3.0 μm |
>5 μm |
6. |
نوع سلولی |
معمولا تک سلولی (برخی سیانوباکتریها ممکن است چند سلولی باشند) |
معمولا چند سلولی |
7. |
پیچیدگی |
ساده |
سازماندهی پیچیده |
8. |
محل هسته |
آزاد در سیتوپلاسم، متصل به مزوزومها |
موجود در ساختار غشایی |
9. |
غشای هستهای |
هسته فاقد غشاء |
غشاء کلاسیک موجود است. |
10. |
هسته |
ندارد |
دارد |
11. |
تعداد کرومزوم |
یک |
بیش از یک عدد |
12. |
شکل ماده ژنتیک |
حلقوی |
خطی |
13. |
ژنها |
در واحدهایی به نام اپرون بیان میشود. |
به صورت جداگانه بیان میشود. |
14. |
ژنوم |
هاپلوئید |
دیپلوئید |
15. |
نسبت بازی (G+C %) |
28-73 |
40حدودا |
16. |
بسته بندی DNA روی پروتئینها |
چندین پروتئین با هم عمل میکنند تا DNA پروکاریوتی را تا و متراکم کنند. سپس DNA چین خورده به شکلهای مختلفی سازماندهی میشود که به صورت ابرمارپیچ شده و اطراف تترامرهای پروتئین HU پیچیده میشوند. |
یوکاریوتها DNA خود را در اطراف پروتئینهایی به نام هیستون میپیچند. |
17. |
طبیعت ژنوم |
کارآمد و فشرده با کمی DNA تکراری. |
با مقادیر زیادی DNA تکراری غیر کد کننده. |
18. |
اندامکهای متصل به غشاء |
ندارد |
دارد |
19. |
ریبوزومها (ضریب رسوب) |
70S (50S + 30S) کوچکترین. |
80S (60S + 40S). بزرگترین |
20. |
محل ریبوزوم |
آزاد در سیتوپلاسم یا متصل به غشای سلولی |
به شبکه آندوپلاسمی زبر متصل است |
21. |
میتوکندری |
ندارد |
دارد |
22. |
جسم گلژی |
ندارد |
دارد |
23. |
شبکه آندوپلاسمی |
ندارد |
دارد |
24. |
مزوزومها |
دارند. عملکرد اجسام گلژی و میتوکندری را انجام میدهد و همچنین به جداسازی کروموزوم در طول تقسیم سلولی کمک میکند. |
ندارد |
25. |
لیزوزوم |
ندارد |
دارد |
26. |
پراکسی زوم |
ندارد |
دارد |
27. |
کلروپلاست |
ندارد؛ کلروفیل پراکنده در سیتوپلاسم |
در گیاهان وجود دارد. |
28. |
فیمبریا |
پروکاریوتها میتوانند دارای پیلی و فیمبریا باشند (زائدهای که در بسیاری از باکتریهای گرم منفی و برخی از باکتریهای گرم مثبت یافت میشود). |
ندارد |
29. |
میکروتوبول |
ندارد یا بسیار نادر وجود دارد |
دارد |
30. |
سانترومر |
ندارد |
بجز گیاهان گلدار، بقیه دارند |
31. |
سیتواسکلتون |
ممکن است نداشته باشند |
دارد |
32. |
گلیکوکالیس |
دارد |
فقط برخی از آنها دارند |
33. |
جریان سیتوپلاسمی |
ندارد |
دارد |
34. |
غشای سیتوپلاسمی |
فاقد استرول (به جز مایکوپلاسما) |
حاوی استرول |
35. |
دیواره سلولی |
ساختار پیچیده حاوی پروتئین، لیپیدها و پپتیدوگلیکانها |
موجود برای سلولهای گیاهی و قارچها؛ در غیر این صورت ندارند |
36. |
مورامیک اسید |
دارد |
ندارد |
37. |
حرکات |
در صورت وجود فلاژلا، حرکت ساده دارند |
در صورت وجود فلاژلوم حرکت پیچیده دارند |
38. |
تنفس |
از طریق غشای سیتوپلاسمی |
توسط میتوکندری |
39. |
تولید انرژی |
زنجیره انتقال الکترون واقع در غشای سلولی |
در میتوکندریهای متصل به غشاء |
40. |
سرعت سوخت و ساز |
بالا، به دلیل نسبت سطح به حجم بیشتر است |
نسبتا پایین |
41. |
تولید مثل |
غیرجنسی (تقسیم دوتایی) |
جنسی و غیرجنسی/ تقسیم میتوز |
42. |
مدت زمان چرخه تولید مثل |
کوتاه |
نسبتا بلند |
43. |
نوترکیبی ژنتیکی |
انتقال جزئی و یک طرفه |
میوز و همجوشی گامتها |
44. |
زیگوت |
مروزیگوتیک (تا حدی دیپلوئید) |
دیپلوئید |
45. |
ماده ژنتیک خارج کرومزومی |
پلاسمید |
درون میتوکندری |
46. |
همانندسازی DNA |
درون سیتوپلاسم رخ میدهد |
درون هسته رخ میدهد |
47. |
رونویسی و ترجمه |
همزمان اتفاق میافتد |
رونویسی در هسته و سپس ترجمه در سیتوپلاسم اتفاق میافتد |
تعریف پروکاریوت ها
پروکاریوتها موجودات تک سلولیاند که از نظر ساختار و عملکرد ابتدایی هستند. زیرا فاقد هسته متصل به غشاء و سایر اندامکها هستند. واژه پروکاریوت از دو کلمه یونانی «پرو» به معنای «قبل» و «کاریون» به معنای «هسته» گرفته شده است. پروکاریوتها اولین موجودات زنده زمین در نظر گرفته میشوند زیرا سادهترین شکل حیات را دارند.
ویژگیهای پروکاریوتها
ویژگیهای کلی سلولهای پروکاریوتی در زیر ذکر شده است:
- به طور کلی، اندازه پروکاریوتها از 0.1 تا 5.0 میکرومتر متغیر است و به طور قابل توجهی کوچکتر از سلولهای یوکاریوتی هستند.
- شکل پروکاریوتها از کوکسی، باسیل، اسپیریل و ویبریو متغیر است. با این حال، سلولهای پروکاریوتی با تغییراتی در این اشکال نیز در طبیعت یافت میشوند.
- سازماندهی سلولی سلولهای پروکاریوتی بدوی است زیرا فاقد هسته متصل به غشاء و سایر اندامکهای سلولی متصل به غشاء هستند.
- ماده ژنتیکی سلولهای پروکاریوتی در یک کروموزوم منفرد از یک رشته DNA تشکیل شده است.
- نوعی پروتئین حیاتی، پروتئین هیستون، که در کروموزومهای یوکاریوتها یافت میشود، در سلولهای پروکاریوتی وجود ندارد.
- سلولهای پروکاریوتی نیز فاقد هسته و دستگاه میتوزی هستند.
- دیواره سلولی سلولهای پروکاریوتی غیر سلولزی است و از کربوهیدراتها و لیپیدها تشکیل شده است.
- سلولهای پروکاریوتی دارای چرخه غیرجنسی هستند. بنابراین از طریق غیرجنسی بدون تشکیل گامت تکثیر میشوند.
ساختار پروکاریوتها
ساختار پروکاریوتها به اندازه سلولهای یوکاریوتی پیچیده نیست، زیرا اندامکهای سلولی اولیه دارند. به طور کلی، بیشتر سلولهای پروکاریوتی دارای اجزا/بخشهای زیر هستند:
کپسول
- این یک پوشش خارجی اضافی در برخی از سلولهای پروکاریوتی است که برای محافظت از سلول در برابر مهاجمان خارجی عمل میکند.
- این کپسول از پلی ساکاریدها ساخته شده است که به سلولها اجازه میدهد به سطوح مختلف بچسبند و رطوبت سلول را حفظ کنند.
دیواره سلولی
- دیواره سلولی یک پوشش سخت از سلولهای پروکاریوتی موجود در داخل کپسول است.
- دیواره سلولی اکثر پروکاریوتها از پلیمر کربوهیدراتها و لیپیدها به نام پپتیدوگلیکان تشکیل شده است.
- با این حال، در سلولهای آرکئال، دیواره سلولی حاوی پپتیدوگلیکان نیست، بلکه دارای ساختار دیگری به نام سودوپپتیدوگلیکان است. از پروتئینها و سایر پلیمرها تشکیل شده است.
- دیواره سلولی به سلول شکل میدهد و در عین حال از اندامکهای سلولی موجود در سیتوپلاسم سلول محافظت میکند.
غشای سلولی/ غشای پلاسمایی/ غشای سیتوپلاسمی
- در زیر دیواره سلولی غشای سلولی وجود دارد که از فسفولیپید تشکیل شده است.
- فسفولیپید دولایهای متشکل از لیپید حاوی گلیسرول متصل به سر فسفات آبگریز و دو دم اسید چرب آبدوست تشکیل میدهد.
- در آرکیها، دمهای فسفولیپیدی معمولاً به هم متصل میشوند و به جای ساختار دولایه، یک تک لایه را تشکیل میدهند.
- غشای پلاسمایی در سلولهای پروکاریوتی از سلول محافظت میکند و در عین حال امکان انتقال مولکولهای ضروری به داخل و خارج سلول را فراهم میکند.
سیتوپلاسم
- سیتوپلاسم کل فضای سلولهای موجود در داخل غشای سلولی را در برمیگیرد.
- این حاوی یک سیتوزول ژل مانند و محلول مبتنی بر آب است که حاوی مواد معدنی و سایر یونهای ضروری برای سلول است.
- علاوه بر این، سیتوپلاسم دارای ساختارهای سلولی دیگری مانند کروموزومها و ریبوزومها نیز میباشد.
ریبوزومها
- تمام سلولهای پروکاریوتی دارای ریبوزوم 70S هستند. ریبوزومهای 70S از دو زیر واحد 30S و 50S تشکیل شدهاند.
- در اینجا، زیر واحد 50S شامل 23S و 5S rRNA و زیر واحد 30S حاوی 16S rRNA است.
- ریبوزوم رایجترین ساختار داخلی مشاهده شده در سلولهای پروکاریوتی است.
- اندازه و تعداد ریبوزومها در سلولهای پروکاریوتی مختلف متفاوت است.
- ریبوزوم مسئول تشکیل پلی پپتیدها و به نوبه خود پروتئینها است.
ناحیه نوکلوئیدی
- ناحیه نوکلوئیدی سیتوپلاسم در سلولهای پروکاریوتی حاوی یک کروموزوم دایرهای منفرد و حلقههای کوچکی از DNA خارج کروموزومی به نام پلاسمید است.
- کروموزوم حلقوی منفرد به عنوان یک کپی منفرد از ماده ژنتیکی در مقابل دو کپی DNA در یوکاریوتها وجود دارد.
- ژنومهای پروکاریوتی نیز از نظر اندازه کوچکتر از ژنومهای یوکاریوتی هستند.
- پلاسمیدها به نوبه خود به طور مستقل در خارج از کروموزومها کپی میشوند. این پلاسمیدها ممکن است حامل برخی از ژنهای غیر ضروری باشند.
ضمائم
- بسیاری از سلولهای پروکاریوتی دارای زائدههای سلولی هستند که به صورت تاژک، پیلی و فیمبریا از سطح سلول بیرون زدهاند.
- تاژکها شایعترین زائدههای بسیاری از سلولهای پروکاریوتی هستند.
- اینها ساختارهای دم مانندی هستند که به سلول در حرکت به اطراف کمک میکنند.
- فیمبریا ساختارهای رشتهای نازکی هستند که برای چسباندن سلولها به سطوح مختلف استفاده میشوند.
- پیلی نیز به نوبه خود رشتههای بلندتری هستند که نقشهای متفاوتی در سلولهای مختلف دارند. یک نمونه از آنها، پیلیهای جنسی است که دو سلول را در کنار هم نگه میدارد و مولکولهای DNA را از طریق فرآیند کونژوگه انتقال میدهند.
تقسیم پروکاریوتها (تولید مثل)
همانطور که قبلا ذکر شد، سلولهای پروکاریوتی به صورت غیرجنسی بدون تشکیل گامت تولید مثل میکنند. برخی از روشهای تولید مثل غیرجنسی در پروکاریوتها عبارتند از:
تقسیم دوتایی
- شکافت دوتایی نوعی تولید مثل غیرجنسی است که در آن یک سلول زنده یا اندامک دو برابر اندازه خود رشد میکند و سپس به دو سلول دختر یکسان تقسیم میشود. تا جایی که هر یک از این سلولهای دختر پتانسیل رشد به اندازه سلول یا اندامک اصلی را دارند.
- شکافت دوتایی روش تولید مثل در بسیاری از پروکاریوتها از جمله آرکیا، سیانوباکتریها و یوباکتریها است.
- در طی این فرآیند، ماده ژنتیکی سلول مادر به طور مساوی به دو سلول دختر تقسیم میشود. در نتیجه، هیچ گونه تنوع ژنتیکی در سلولهای پروکاریوتی تازه تشکیل شده مشاهده نمیشود.
مراحل شکافت دوتایی
- DNA سلول برای تشکیل دو مولکول DNA یکسان تقسیم میشود که هر دو به سمت غشای سلولی حرکت میکنند.
- سپس اندازه سلول دو برابر میشود و غشای سلولی به آرامی شروع به تقسیم میکند و هر کدام یک کپی از DNA دارند.
- هنگامی که تقسیم غشای سلولی کامل شد، دیواره سلولی بین دو رشته DNA تشکیل میشود که سلول مادر را به دو سلول دختر یکسان تقسیم میکند.
نوترکیبی
- یکی دیگر از روشهای غیرجنسی تولید مثل در سلولهای پروکاریوتی از طریق نوترکیبی است.
- در این حالت، ماده ژنتیکی یک سلول از طریق انتقال، تبدیل و کونژوگاسیون به سلول پروکاریوت دیگر وارد میشود.
- در کونژوگاسیون، دو سلول از طریق پیلی جنسی به هم متصل میشوند که در آن ژنها از طریق پیلیها منتقل میشوند.
- در ترانفورماسیون، سلول پروکاریوتی مواد ژنتیکی را از محیط میگیرد و آن را در کروموزوم باکتریایی میگنجاند.
- در انتقال، تبادل ژنها از طریق عفونت ویروسی اتفاق میافتد. باکتریوفاژ ابتدا یک باکتری را آلوده میکند و ژن مورد نظر را میگیرد و به سلول دیگری منتقل میکند.
نمونههای پروکاریوتها
سلولهای باکتریایی
- باکتریها موجودات تک سلولی هستند که در تمام اکوسیستمها در سراسر جهان یافت میشوند.
- دیواره سلولی سلول باکتری از پپتیدوگلیکان تشکیل شده است که آن را سخت و ضخیم میکند.
- کپسولها منحصر به برخی از باکتریها هستند. بنابراین ممکن است در سایر سلولهای پروکاریوتی وجود نداشته باشند.
- ماده ژنتیکی باکتریها به شکل مارپیچهای دایرهای کروموزومها وجود دارد.
- نمونههایی از سلولهای باکتریایی E. Coli، Streptomyces spp، Pseudomonas spp و غیره هستند.
سلول آرکی (Archaea)
- سلولهای آرکئال شبیه سلولهای باکتریایی هستند زیرا آن ها نیز موجودات تک سلولی اولیه هستند.
- سلولهای آرکی بیشتر در محیطهای خاص مانند چشمههای آب گرم، اقیانوسها و باتلاقها یافت میشوند.
- کپسول در سلولهای آرکی وجود ندارد و دیواره سلولی از پپتیدوگلیکان تشکیل شده است که آن هم از پروتئینها تشکیل شده است.
- به طور مشابه، غشای سلولی سلولهای آرکی دارای تک لایهای از فسفولیپید است که از سلول در برابر محیطهای خشن د استرسزا محافظت میکند.
- نمونههایی از سلولهای آرکی عبارتند از Halobacterium spp، Thermoplasma spp، Sulfolobus spp و غیره.
سوالات متداول در مورد پروکاریوتها
- سه نمونه از پروکاریوتها کدامند؟
سه نمونه از پروکاریوتها جلبک سبز آبی، E. Coli و مایکوپلاسما هستند.
- آیا پروکاریوتها ریبوزوم دارند؟
بله، پروکاریوتها ریبوزوم دارند. ریبوزوم از نوع 70S است.
- آیا پروکاریوتها هسته دارند؟
خیر، پروکاریوتها هسته متصل به غشاء ندارند، اما دارای یک ناحیه نوکلوئیدی در سیتوپلاسم هستند که حاوی مواد ژنتیکی است.
- آیا پروکاریوتها میتوکندری دارند؟
خیر، پروکاریوتها میتوکندری ندارند.
- آیا DNA در پروکاریوتها یافت میشود؟
بله، DNA به عنوان ماده ژنتیکی و پلاستیدهای خارج کروموزومی در پروکاریوتها یافت میشود.
- پروکاریوتها چگونه تقسیم میشوند؟
پروکاریوتها از طریق روشهای غیرجنسی مانند شکافت دوتایی و صرف تقسیم میشوند.
تعریف یوکاریوتها
- یوکاریوتها سلولهایی هستند که از نظر ساختار و عملکرد پیچیده هستند. زیرا دارای یک هسته کاملاً مشخص متصل به غشاء و سایر اندامکهای متصل به غشاء هستند.
- اصطلاح “یوکاریوت” از کلمات یونانی “eu” به معنای “واقعی” و “karyon” به معنای “هسته” گرفته شده است.
- سلولهای یوکاریوتی در مقایسه با پروکاریوتها ترکیب ساختاری پیشرفتهتری دارند.
- به موجب این پیشرفتها، سلولهای یوکاریوتی میتوانند عملکرد کاملتری داشته باشند.
ویژگیهای یوکاریوتها
ویژگیهای کلی سلولهای یوکاریوتی در زیر ذکر شده است:
- اندازه یوکاریوتها به طور قابل توجهی بزرگتر از سلولهای پروکاریوتی است. زیرا اندازه آنها بین 100-10 میکرومتر در قطر است.
- شکل یوکاریوتها به طور قابل توجهی با نوع سلول متفاوت است. برخی از سلولها مانند آمیب پلیومورف هستند، در حالی که برخی مانند سلولهای گیاهی شکل مشخصی دارند. شکل سلولها به شدت تحت تأثیر عوامل محیطی و همچنین سایر سازگاریهای عملکردی است.
- سلولهای یوکاریوتی دارای سازمان سلولی پیشرفتهتری با اندامکهای متعدد متصل به غشاء و هستههای کاملاً مشخص هستند.
- ماده ژنتیکی یوکاریوتها DNA است. این ماده خطی بوده و دارای منشاء تکثیر چندگانه است.
- هسته سلولهای یوکاریوتی توسط یک غشای هستهای پیچیده احاطه شده است. کروموزومهای هسته با پروتئین هیستون کمپلکس میشوند تا کروموزومهای خطی را بر خلاف کروموزومهای حلقوی پروکاریوتها تشکیل دهند.
- دیواره سلولی که در برخی یوکاریوتها وجود دارد از سلولز یا سایر کربوهیدراتها تشکیل شده است.
- برخی از سلولهای یوکاریوتی مانند سلولهای مخمر به صورت غیرجنسی از طریق میتوز یا شکافت تولید مثل میکنند. در حالی که سلولهای دیگر از طریق جنسی تولید مثل میکنند.
ساختار یوکاریوتها (اجزا)
اندازه یوکاریوتها در مقایسه با سلولهای پروکاریوتی بسیار بزرگتر است. حجم آنها 10000 برابر بیشتر از سلولهای پروکاریوتی است. سلولهای یوکاریوتی از تعدادی اندامک متصل به غشا و بدون غشاء تشکیل شدهاند که همه با هم در سازمان و عملکرد سلول نقش ایفا میکنند. اجزای مشترک در سلولهای یوکاریوتی به شرح زیر است:
دیواره سلولی
- دیواره سلولی در برخی از سلولهای یوکاریوتی مانند برخی از پروتیستها، سلولهای قارچی و گیاهی وجود دارد.
- دیواره سلولی در گیاهان و برخی از پروتیستها از میکروفیبریلهای سلولز و شبکهای از گلیکانهای تعبیه شده در ماتریکس پلی ساکاریدهای پکتین تشکیل شده است.
- ترکیب دیواره سلولی در سلولهای قارچی متفاوت است. همانطور که در سلولهای قارچی، دیواره سلولی از پلی ساکارید متفاوتی به نام کیتین تشکیل شده است.
- اما عملکرد دیواره سلولی در سلولهای یوکاریوتی مشابه است. دیواره سلولی برای سلولهای یوکاریوتی در پشتیبانی و شکل دهی به سلول نقش دارد.
غشای سلولی/ غشای پلاسمایی/ غشای سیتوپلاسمی
- غشای سلولی در سلولهای یوکاریوتی در داخل دیواره سلولی وجود دارد.
- در سلولهای بدون دیواره سلولی، غشای سلولی به عنوان بیرونیترین پوششی عمل میکند که محتویات داخلی سلول را از محیط بیرون جدا میکند.
- غشای پلاسمایی از دو لایه فسفولیپیدی با پروتئینهای جدایی ناپذیر بین دو لایه ساخته شده است.
- ترکیب غشای سلولی در یوکاریوتها و پروکاریوتها مشابه است.
سیتوپلاسم
- سیتوپلاسم سلول یوکاریوتی فضایی پر از مایع است که تمام اندامکهای سلولی داخلی و سایر مولکولها را در خود جای میدهد.
- سیتوپلاسم از یک سیتوزول ژله مانند و یک ماده محلول در آب حاوی مواد معدنی، یونها و سایر مولکولها تشکیل شده است.
- مقدار سیتوپلاسم در سلولهای یوکاریوتی در مقایسه با سلولهای پروکاریوتی بیشتر است. زیرا حجم سلول در سلولهای یوکاریوتی بیشتر است.
هسته
- هسته یک اندامک موجود در سیتوپلاسم یک سلول یوکاریوتی است.
- این پیچیدهتر از هسته پروکاریوتی است زیرا هسته توسط یک غشای هستهای احاطه شده است که ترکیبی شبیه به غشای پلاسما دارد.
- ژنوم یک سلول یوکاریوتی در داخل هسته وجود دارد و در آنجا با پروتئینهای مختلف مانند پروتئین هیستون همراه میماند.
- در داخل هسته، مولکولهای DNA در کروموزومهایی که خطیتر و منظمتر هستند، قرار گرفتهاند.
- علاوه بر این، هسته همچنین دارای هستکی است که توسط غشایی احاطه نشده است، اما دارای پروتئینهایی است که ریبوزومها و rRNA را میسازند.
ریبوزومها
- در سلولهای یوکاریوتی، ریبوزومها از نوع 80S هستند که دارای زیر واحدهای 60S و 40S هستند.
- زیرواحد بزرگتر بیشتر از 5S RNA، 28S RNA و پروتئین تشکیل شده است. در حالی که زیرواحد کوچکتر از 18S RNA و 33 پروتئین تشکیل شده است.
- ریبوزومهای سلولهای یوکاریوتی یا متصل به شبکه آندوپلاسمی یا آزاد در سیتوپلاسم یافت میشوند.
میتوکندری و پلاستیدها
- میتوکندریها و پلاستیدها اندامکهای متصل به غشاء هستند که در سیتوپلاسم سلولهای یوکاریوتی یافت میشوند.
- هر دو میتوکندری و پلاستیدها دارای DNA خارج کروموزومی هستند که عملکرد اندامکها را تنظیم میکند.
- در میتوکندری، غشای بیرونی از دولایه فسفولیپیدی تشکیل شده است. در حالی که لایه داخلی به شکل کریستایی تا میشود که در آن عملکرد فیزیولوژیکی اصلی سلول انجام میشود.
- پلاستیدها در سلولهای یوکاریوتی گیاهان و جلبکها یافت میشوند که به سلول رنگ میدهند. علاوه بر این، پلاستیدها دارای رنگدانه سبز به نام کلروفیل هستند که برای فتوسنتز لازم است.
ساختارهای اسکلت سلولی
- بسیاری از سلولهای یوکاریوتی دارای برآمدگیهای سیتوپلاسمی مانند تاژکها و مژکها هستند که در حرکت، تغذیه و احساس این سلولها نقش دارند.
- این ساختارها عمدتاً از پروتئینهای توبولین تشکیل شدهاند که توسط میکروفیلامنتها و میکروتوبولها پشتیبانی میشوند.
- ساختارهای سیتواسکلتی نیز در سیتوپلاسم وجود دارد که شکل و پشتیبانی سلول را فراهم میکند.
تقسیم یوکاریوتها (تولید مثل)
برخی از سلولهای یوکاریوتی فقط به روش غیرجنسی تقسیم میشوند در حالی که سایر سلولهای یوکاریوتی هم از نظر جنسی و هم غیرجنسی تقسیم میشوند.
تولید مثل غیرجنسی
- تولید مثل غیرجنسی در تمام سلولهای یوکاریوتی به جز سلولهای تولید مثلی که گامت نر و ماده را تشکیل میدهند رایج است.
- رایجترین روش تولید مثل غیرجنسی، میتوز است که در آن سلول دو برابر اندازه خود رشد میکند و سپس برای تشکیل دو سلول دختر یکسان تقسیم میشود.
- سلولهای قارچی تک سلولی و پروتیستها با جوانه زدن تقسیم میشوند، جایی که سلولهای جدید در سطح سلولهای تقسیمکننده به شکل زنجیرهای ایجاد میشوند.
- فرآیندهایی مانند شکافت دوتایی و شکافت چندگانه نیز در سلولهای یوکاریوتهای اولیه مشاهده میشوند.
- برخی از قارچها نیز به تقسیم/تکثیر غیرجنسی از طریق هاگزایی معروف هستند.
تولید مثل جنسی
- سلولهای دستگاه تناسلی در گیاهان و حیوانات به روش جنسی تقسیم میشوند.
- در این روش، سلول به صورت میوتیک تقسیم میشود و چهار سلول دختر تشکیل میشود که هر کدام نصف تعداد کروموزومهای خود را از سلول والد خود دارند.
- تولید مثل جنسی در سلولهای یوکاریوتی مسئول تغییرات در سلولهای مختلف است.
نمونههای یوکاریوتها
سلول گیاهی
- سلولهای گیاهی نمونههایی از یوکاریوتها هستند که در آن یک دیواره سلولی ضخیم از سلولز وجود دارد که شکل و ساختار سلول را فراهم میکند.
- هر سلول گیاهی دارای یک واکوئل بزرگ در سیتوپلاسم است که فشار تورگور سلول را حفظ میکند.
- علاوه بر این، سلولهای گیاهی در بین سلولهای یوکاریوتی منحصر به فرد هستند زیرا دارای کلروپلاستهای حاوی کلروفیل هستند که نقش اساسی در فرآیند فتوسنتز ایفا میکند.
سلول جانوری
- سلولهای جانوری گروه دیگری از یوکاریوتها هستند که دیواره سلولی سفت و سختی ندارند.
- فقدان دیواره سلولی در جانوران به سلولها اجازه میدهد تا شکلهای متفاوتی به دست آورند و به روند فاگوسیتوز و پینوسیتوز کمک میکند.
- سلولهای جانوری با سلولهای گیاهی متفاوت هستند زیرا واکوئل کوچکتری دارند و کلروپلاست ندارند.
- سلولهای جانوری اندامکهای اضافی به نام سانتریول دارند که دستگاه میتوزی مورد نیاز در طول تقسیم سلولی را تولید میکند.
سلولهای قارچی
- سلولهای قارچی شبیه سلولهای گیاهی هستند زیرا دارای دیواره سلولی سفت و سخت هستند.
- با این حال، دیواره سلولی از کیتین و نه سلولز ساخته شده است.
- برخی از قارچها مانند مخمرها تک سلولی هستند که سوراخهای ریزی در غشای سلولی خود دارند که به سلولها امکان تبادل سیتوپلاسم و سایر اندامکها را میدهد.
پروتیستها
- پروتیستها یوکاریوتهای تک سلولی هستند که در مقایسه با سلولهای گیاهی یا جانوری ابتدایی هستند.
- بیشتر پروتیستها دیواره سلولی ندارند در حالی که برخی ممکن است.
- بسیاری از پروتیستها دارای کلروپلاست حاوی کلروفیل هستند در حالی که برخی دیگر ممکن است رنگدانههای فتوسنتزی دیگری داشته باشند.
- پروتیستها دارای مژک و تاژک هستند که به حرکت سلولها کمک میکنند.
همچنین بخوانید:
- ریبوزوم: تعریف، ساختار، عملکرد و سوالات متداول
- مقایسه سلولهای جانوری و گیاهی- دوبله ژنیران
- اسکلت سلولی (Cytoskeleton): تعریف، ساختار، کارکردها و شکل آن
- آرکیباکتری
- سیتوزول یا ماتریکس سیتوپلاسمی چیست؟
- ساختار های سلولی- دوبله ژنیران
مترجم: شقایق مرتاضی
با اجازتون میخام از این مطلب جامع پاور درست کنم
خوشحالیم که براتون مفید واقع شده. با ذکر منبع میتوانید استفاده کنید
سلام وقتتون بخیر باشه، یه سؤال : یوکاریوت ها، نوکلئوتید ندارند؟
سلام دوست عزیز همه یوکاریوت ها و پروکاریوت ها دارای نوکلئوتید اند. نوکلئوتید ها ریزترین واحد های تشکیل دهنده ماده ژنتیک میباشند.
سلام خسته نباشید /بسیار عالی /تشکر و درود
سلام ممنون از نظر شما
عالی،تشکر
سلام ممنون از دیدگاه شما دوست عزیز
سلام بر شما مرسی مفید بود