نمونه گیری خون با سرنگ و ونوجکت و روش پیدا کردن رگ مناسب

نمونه گیری

برای انجام بسیاری از تست‌ها در آزمایشگاه‌های تشخیص طبی به نمونه خون فرد مراجعه کننده (بیمار) برای انجام آزمایشات نیاز است و از آنجا که کیفیت نمونه تاثیر مستقیم بر دقت و صحت جواب آزمایشات دارد لازم است روند تهیه نمونه خون با دقت به پرسنل مربوطه آموزش داده شود تا در هنگام تهیه نمونه همه نکات رعایت شوند تا نتایج آزمایشات دقیق ،کاربردی و قابل اعتماد باشند.

خونگیری در آزمایشگاه تشخیص طبی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است رعایت صحیح و دقیق نکات ایمنی وبهداشتی در این بخش علاوه بر حفظ سلامت پرسنل، از سلامت بیماران نیز محافظت می‌کند.

کار کردن در بخش نمونه گیری مانند هر بخش دیگری در آزمایشگاه ، نیازمند دانش و مهارت می باشد زیرا افراد مشغول در این بخش باید دانش و اطلاعات کافی در مورد آناتومی بدن و مکانیسم خون رسانی بدن و همچنین محل و نوع قرار گیری رگ‌ها در بدن افراد می باشند.همانطور که قبل‌تر هم ذکر شد این مرحله به علت  اینکه مرحله ابتدایی در فرایند انجام آزمایش محسوب می‌شود از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا خطا در این مرحله تمامی مراحل بعدی را نیز تحت تاثیر قرار می دهد و بطور مستقیم برنتایج نهایی اثر می‌گذارد..

خونگیری در بیماران می‌تواند با ابزار و وسایل متنوعی انجام شود اما اصل روش  فارغ از ابزار خونگیری مورد استفاده در همه یکسان است.

مراحل خونگیری وریدی:

انطباق مشخصات فردی برگه درخواست آزمایش با مشخصات بیمار(احراز هویت):برای این‌کار کافیست نام بیمار را بپرسید سپس آن را با نام درج شده در برگه درخواست آزمایش مطابقت دهید تا مطمن شوید برگه درخواست متعلق به خود بیمار است .

اطمینان از رعایت رژیم غذایی پیش از نمونه گیری: بعضی از آزمایش‌ها نیاز به ناشتا بودن و حذف بعضی مواد از رژیم غذایی قبل از خونگیری دارند. محدودیت غذایی و زمانی بر اساس نوع آزمایش متفاوت می‌باشد و رعایت این محدودیت ها جهت حصول نتیجه صحیح آزمایش ضروری می باشد. برای چک کردن این مورد ابتدا برگه درخواست آزمایشات بیمار را نگاه کنید ،اگر در آن تست هایی وجود داشت که نیاز به ناشتایی یا شرایط تغذیه ای خاص داشت در مورد آن از بیمار بپرسید .برای مثال از بیمار بپرسید چه مدت است که ناشتاست

اطمینان از سابقه بیماری ها و مصرف داروهای ضد انعقاد خون: همانطور که می‌دانید  گاهی اوقات برخی بیماری ها مانند کم خونی فرد را در هنگام نمونه گیری دچار مشکل می‌کنند همچنین اطلاع از مصرف برخی داروها مانند داروهای ضد انعقاد جهت پیش‌گیری از مشکلات احتمالی در حین خونگیری بسیار اهمیت دارد.برای این‌کار قبل از شروع خون‌گیری از بیمار بپرسید که آیا به بیماری خاصی مبتلاست ویا داروی خاصی مصرف می‌کند و پاسخ بیمار را حتما یادداشت نمایید.

• پوشیدن دستکش:

نمونه گیر‌ها ملزم به استفاده از دستکش برای  جلوگیری از انتقال بیماری ها و تضمین سلامت خودشان و بیمار می‌باشند.

• انتخاب تجهیزات خونگیری مناسب:

براساس شرایط بیمار (سن،وضعیت فیزیکی،وضعیت رگ ها) ابزار مناسب برای خونگیری را انتخاب کنید مثلا برای کودکان و سالمندان و افراد دارای رگ های خیلی نازک معمولا از اسکالپ‌های پروانه ای استفاده می‌شود که سر سوزن نازکی دارند، برای افراد بزرگسال ودارای شرایط عادی برحسب میزان خون مورد نیاز وشرایط رگ ها می‌توان از سرنگ و یا ونوجکت استفاده کرد.

• انتخاب لوله‌های نمونه گیری مناسب:

بر اساس نوع آزمایشات بیمار،باید لوله های مناسب هر تست انتخاب شده و نام بیمار برروی آن‌ها درج شود .برای مثال برایت تست CBC از لوله های حاوی ضد انعقاد EDTA استفاده می‌شود که دارای درب بنفش هستند یا برای تهیه سرم از لوله های فاقد ضدانعقاد استفاده می‌شود که درب قرمز رنگ دارند

•  تنظیم وضعیت بیمار برای خونگیری:

ابتدا از بیمار بخواهید برروی صندلی مخصوص نمونه گیری بنشیند و کاملا راحت تکیه بدهد و دستش را روی دسته صندلی قرار دهد. در صورت استفاده از تخت بیمار باید به پشت خوابیده در صورت نیاز بالشتی زیر بازویی که نمونه از آن گرفته خواهد شد قرار می‌دهیم بیمار شانه خود را کشیده به طوری که از شانه تا مچ در یک خط مستقیم قرار گیرد.سپس وقتی بیمار با راحتی روی صندلی یا تخت قرار گرفت از تورنیکه (گارو) جهت پیدا کردن رگ مناسب خونگیری استفاده کنید.

توجه داشته باشید تورنیکه باید حدود چهارانگشت بالاتر از محلی که میخواهید از آنجا خونگیری را انجام دهید بسته شود. در هنگام نمونه گیری بیمار نباید غذا مایعات آدامس یا دماسنج در دهان خود داشته باشد.

• انتخاب ورید مناسب:

اغلب موارد از وریدهای مدین کوبیتال یا سفالیک نمونه گیری صورت می گیرد به بیان ساده تر اغلب رگی که از قسمت اتصال بازو و ساعد(آرنج) رد می‌شود برای خونگیری مناسب است.برای پیدا کردن ورید مناسب ابتدا این قسمت را خوب بررسی میکنیم اگر ورید مناسب خونگیری پیدا نشد میتوانیم رگ‌های روی  پنجه دست را بررسی کنیم و در نهایت اگر باز هم موفق نشدیم می‌شود رگ‌های روی پنجه پا را بررسی کرد تا ورید مناسب یافت شود.در مورد نوزادان در صورتپیدا نکردن ورید مناسب در نواحی ذکر شده می‌شود از کشاله ران یا رگ موجود در پاشنه پا نیز خونگیری انجام داد که طبیعتا به تجربه و مهارت بالایی نیاز دارد.

نکته 1: درصورت اینکه احتمال می‌دهید رگی که پیدا کرده اید مناسب نباشد یا توده چربی باشد که مانند رگ خاصیت ارتجاعی دارد از وارد کردن سرنگ به بیمار خودداری کنید.

نکته2: به دلیل تفاوت محتوای مواد موجود در خون وریدی(سیاهرگ) و شریانی(سرخرگ)  فقط در موارد خاص نظیر بررسی اسید و باز الکترولیتها و بعضی متابولیت ها از خونگیری شریانی استفاده می‌شود.خونگیری شریانی نباید جایگزین خونگیری وریدی گردد مگر در شرایط ویژه ای که باید با نظارت پزشک باشد.