رده سلولی چیست؟

امروزه رده های سلولی استاندارد با نام های متفاوت و مربوط به بافت های مختلفی در سرتاسر دنیا وجود دارند. اما رده سلولی چیست؟ و چه زمانی به یک سلول تحت کشت عنوان رده سلولی یا cell line اطلاق می شود؟

در گذشته آنچه که یک سلول را تبدیل به رده سلولی می کرد، توانایی بالای رشد آن بود. یعنی زمانی که از یک بافت سرطانی با قدرت رشد بالا سلول استخراج می شد یا سلولی که از یک بافت نرمال استخراج شده بود تحت شرایط خاصی (تیمار با ویروس های انکوژنیک) تبدیل به سلول سرطانی شده و در نهایت یک رده سلولی با قدرت پاساژ نامحدود از آن ساخته می شد.

همچنین سایر سلول ها با قدرت رشد کمتر با عناوینی مثل کشت اولیه (primary culture) و سل استراین (cell strain) شناخته می شدند. اما امروزه سلول های تحت کشت به دو دسته کشت اولیه (primary culture) و کشت ثانویه (secondary culture) تقسیم می شوند. یعنی زمانی که یک سلول از whole organism استخراج می شود و در شماره پاساژ 1 می باشد تحت عنوان کشت اولیه شناخته می شود.

در ادامه فارغ از اینکه پتانسیل life span سلول چقدر است و تا چه تعداد پاساژ را تحمل می کند، به محض اینکه وارد پاساژ 2 شود به عنوان کشت ثانویه یا cell line شناخته می شود. حال می توان گفت که تعداد رده های سلولی در دنیا نامحدود می باشد و هر شخصی می تواند رده سلولی خود را تولید کند. اما تولید رده سلولی استاندارد به همین سادگی ها نیست. یک رده سلولی استاندارد باید ویژگی های مشخصی داشته باشد و از طرفی باید تمام مشخصات آن آنالیز شود.

به عنوان مثال باید اطلاعات کاریوتایپ، آلودگی با ویروس های مختلف، ایزوآنزیم ها، محیط کشت مورد نیاز، مشخصات اهدا کننده و … مشخص شده و در شناسنامه رده سلولی گزارش شود.

همچنین سلول هایی که نامزد رده سلولی می شوند یا باید توانایی رشد بالایی داشته باشند یا یک منبع مشخص با متد استخراج استاندارد داشته و همچنین تست های شناسایی مشخصی برای آن ها تعریف شود.

به شکل کلی می توان گفت اکثر سلول های سرطانی و جنینی که توانایی رشد بالایی دارند، به شکل cell line استاندارد قابل خریداری هستند و سلول های بنیادی عموماً به عنوان یک رده سلولی استاندارد استخراج شده و پس از انجام تست های تاییدی مورد استفاده قرار می گیرند.

اهمیت استفاده از رده سلولی استاندارد

یکی از سوالاتی که برای اکثر پژوهشگران به وجود می آید، این است که چرا باید روی رده های سلولی استاندارد کار کرد؟ رده های سلولی استاندارد عموماً سرطانی بوده و در طی سالیان زیادی (اکثرا قریب به نیم قرن) که کشت داده شده‌اند، متحمل جهش ها و تغییرات زیادی شده‌اند و بدین ترتیب اگرچه نام استاندارد را با خود یدک می کشند اما این تغییرات باعث فاصله زیاد آن ها با سلول های انسانی شده است.

یکی از مسائلی که در پژوهش ها باید به آن توجه نمود و این مسئله اگرچه مهجور مانده اما یکی از معیار های اساسی هر پژوهشی می باشد، توجه به قابلیت نرمال سازی داده ها در سطح جهانی می باشد.

به عنوان مثال همه موش BALB/c را به عنوان یک موش Inbred و با سیستم ایمنی ضعیف برای انجام پروژه های آلوگرافت می شناسند. اما باید توجه کرد موش بالب سی به عنوان یک موش هم خون مجموعه از حیوانات شبیه به هم با درصد شباهت 99.99 درصد ژنتیکی به وجود می آورد. این امر تکرار پذیری آزمایش هایی که بر روی این نوع موش انجام می شود را امکان پذیر می کند. کار کردن بر روی رده های سلولی هم همچین شرایطی را بوجود می آورد و داده هایی حاصل شده از یک پژوهش خاص در یک نقطه جغرافیایی، قابل تکرار در نقاط جغرافیایی دیگر خواهد بود.

تاریخچه رده های سلولی

همانطور که گفته شد اولین رده سلولی که در دنیا استخراج شد و دانشمندان توانستند آن را به شکل پیوسته کشت دهند، سلول های بافت کارسینومای دهانه رحم یک خانم سیاه پوست به نام Henrietta Lacks در اواخر سال 1951 در آزمایشگاه دگتر مارگارت و دکتر گی استخراج شده و در سال 1952 تحت عنوان رده سلولی HeLa شناخته شد.

خانم Lacks که در سال 1951 به خاطر بیماری خود دنبال درمان بود و به بیمارستان جانز هاپکینز مراجعه کرده بود، بدون اینکه اجازه‌ای از خودش گرفته شود، از بافت او سلول استخراج شد. خانم Lacks در اثر بیماری سرطان در سن 32 سالگی فوت کرد.

اگرچه خود خانم Lacks هیچ گاه خبر نداشت و هیچ گرنتی به خانواده او تعلق نگرفت، اما رده های سلولی استخراج شده از او، در طی 70 سال گذشته جان هزاران نفر را نجات داده و بیش از 100 هزار مقاله را به خود اختصاص داده است.

یکی از اولین تحقیقاتی که به واسطه رده سلولی HeLa انجام شد مربوط به سال 1353 بود که دانشمندی به نام یوناس سالک، واکسن فلج اطفال را تولید کرد. در سال 1956 به واسطه همین سلول ها اثر تشعشعات X-Ray بر روی سلول های انسانی و اثر جهش پذیری آن مشخص شد.

همچنین در همین سال ها مطالعات مربوط به سرطان به شکل جدی توسعه یافته و پیشرفت های چشمگیری را تا دهه 70 قرن 20 نشان داد. حتی پاساژ هایی از سلولی های HeLa به فضا فرستاده شده و حیات آن ها در حیات مورد بررسی قرار گرفت.

در طی سالیان اخیر و دهه های گذشته، سلول های HeLa در زمینه شناسایی عفونت های باکتریایی، ویروسی، مطالعات سرطان، پیری و تولیدات بر پایه سلولی کاربرد های بسیاری پیدا کرد. موازی با همین مطالعات، روز به روز رده های سلولی دیگری به مجموعه بانک های سلولی افزوده شده و تا کنون بیش از 4000 رده سلولی استاندارد به بانک سلولی ATCC افزوده شده و در حال فروش است.

رده های سلولی استاندارد

فروش رده های سلولی جانوری-استاندارد ATCC

رده های سلولی به عنوان یک درگاه ورودی به دنیای in-vitro شناخته شده و برای انجام تست های سلولی قابل قبول در سطح دنیا باید از رده های سلولی استاندارد استفاده نمود. اولین رده سلولی تولید شده دنیا با نام HeLa شناخته شده و پس از آن هزاران رده استخراج و به آن ها اضافه شده است.

آزمایشگاه ژنیران، بانک رده های سلولی استاندارد

آزمایشگاه ژنیران با تشکیل بانک اختصاصی رده های سلولی جانوری، امروزه نیاز بسیاری از پژوهشگران را در تامین سلول مورد نیاز خود برای انجام مطالعات و پژوهش ها تأمین می کند. این رده همگی به همراه یک شناسنامه ATCC در دو حالت فریز یا در حال رشد ارائه شده و به محققین این فرصت را می دهد تا پژوهش خود را با یک رده سلولی مناسب و بدون آلودگی های میکروارگانیسمی و متقاطع به انجام برسانند.

مشاهده بخش فروش رده های سلولی ژنیران